Η επιστολή-πρόταση του πρωθυπουργού στη Φον Ντερ Λάιεν
Ένα αναλυτικό και ιδιαίτερα τεχνικό σχέδιο έξι σημείων, προκειμένου να μπει ένα «φρένο» στις τιμές του φυσικού αερίου στις αγορές, αλλά και ένα φρένο στα ενδιάμεσα κόστη σε όλο το φάσμα της αλυσίδας παραγωγής που καταλήγει στην τελική τιμή προτείνει μέσω επιστολής του στην πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Συγκεκριμένα προτείνει
Ανώτατο όριο τιμών: Ανώτατο όριο στις τιμές του αερίου (TTF), δηλαδή με σημείο αναφοράς στην υψηλότερη ιστορική τιμή φυσικού αερίου πριν από την κρίση
Ημερήσιο εύρος τιμής: Μια ζώνη διακύμανσης των τιμών (TTF) που περιορίζει τη μεταβλητότητα, για παράδειγμα, στο +/- 10%
Καθορισμός τιμής έκτακτης ανάγκης: Καθορισμός σταθερής τιμής εκτάκτου ανάγκης (TTF) πμόνο ως αντίδραση σε δηλώσεις σχετικά με τις ροές φυσικού αερίου από τη Ρωσία
Ανώτατο όριο κέρδους: Ανώτατα όρια μικτού περιθωρίου κέρδους στις αγορές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα, 5% με βάση τις ρυθμιστικές αρχές της αγοράς που παρακολουθούν το κόστος παραγωγής και το επίπεδο κόστους της ηλεκτρική ενέργειας (LCOE) στα περιουσιακά στοιχεία παραγωγής
Διαπραγμάτευση φυσικής παράδοσης: Εξέταση μιας χρονικά περιορισμένης επιλογής για να επιτρέπεται η συναλλαγή μόνο με φυσική παράδοση
Ενίσχυση Ρευστότητας: Αύξηση της ρευστότητας στην αγορά φυσικού αερίου με σύζευξη αγορών μεταξύ ΗΠΑ/ΕΕ/Ασίας. Για παράδειγμα, με την ενίσχυση της συνεργασίας με την Κίνα για φορτία LNG, ενδεχομένως με ανώτατα όρια στο κόστος μεταφοράς για την αποτροπή της κερδοσκοπίας.
Ολόκληρη η επιστολή
«Αγαπητή Πρόεδρε,
Σας γράφω αυτή την επιστολή σχετικά με την αυξανόμενη οικονομική απειλή που αφορά την χονδρική αγορά φυσικού αερίου, την οποία πιστεύω πως θα πρέπει άμεσα και αποφασιστικά να αντιμετωπίσουμε, ώστε να αποτρέψουμε να επιφέρει επιπλέον κόστος στις ζωές των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις οικονομίες των κρατών-μελών και στην επιτυχή εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Η εξέλιξη των τιμών αναφοράς στη χονδρική αγορά φυσικού αερίου τους τελευταίους μήνες, και ειδικά από τον Δεκέμβριο του 2021, δεν καθοδηγείται πια από τις κανονικές δυνάμεις της προσφοράς, όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) και της Ομάδας Συντονισμού για το Φυσικό Αέριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στην πραγματικότητα, καθοριστικό ρόλο πλέον στη διαμόρφωση των τιμών διαδραματίζουν πολιτικές δηλώσεις και φόβοι που πηγάζουν από τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που οδηγούν σε αβεβαιότητα, τεράστιες διακυμάνσεις τιμών και κερδοσκοπία.
Η κρίση που είναι σε εξέλιξη στην Ουκρανία έχει ουσιαστικά παρακάμψει τους φυσικούς μηχανισμούς διαμόρφωσης των τιμών και δυστυχώς κάθε προσπάθεια εκ μέρους της Ένωσής μας μέχρι τώρα, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα, δεν κατέστη δυνατόν να αντισταθμίσει το τεράστιο βάρος που επωμίζονται τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις. Το παράδοξο είναι πως ούτε η παραγωγική δυνατότητα ούτε οι εφοδιαστικές αλυσίδες φυσικού αερίου έχουν επηρεαστεί από την τρέχουσα κρίση. Αυτό σημαίνει πως δεν έχουμε πρόβλημα ποσότητας, αλλά έχουμε πρόβλημα στις τιμές.
Σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα αυτό μπορεί να αμβλυνθεί, μειώνοντας την εξάρτηση της Ένωσης από το Ρωσικό φυσικό αέριο. Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, ωστόσο, πιστεύω ότι μία στοχευμένη και χρονικά περιορισμένη παρέμβαση στην αγορά είναι απαραίτητη προκειμένου να ομαλοποιήσουμε την κατάσταση. Όλα αυτά τα μέτρα θα πρέπει να εστιάζουν στις τιμές του φυσικού αερίου και όχι στις ποσότητες, θα πρέπει να εφαρμοστούν για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, και να έχουν σαφώς προσδιορισμένες προϋποθέσεις ενεργοποίησης, αλλά και ρήτρες εξόδου. Με μία τέτοιου είδους παρέμβαση στην αγορά, η Ένωσή μας μπορεί να προστατεύσει τα μέλη της, σταματώντας την “εργαλειοποίηση” του φυσικού αερίου σε βάρος των οικονομιών μας και αποσυνδέοντας την γεωπολιτική απο την ενεργειακή κρίση, χωρίς να επηρεάζεται η παραγωγή και η προσφορά του φυσικού αερίου βραχυπρόθεσμα.
Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι απίθανο το πρόβλημα αυτό να εκλείψει μόλις υποχωρήσει η ζήτηση για αέριο θέρμανσης. Αν δεν δράσουμε τώρα,το πρόβλημα θα συνεχιστεί στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος -που συνδέονται με τις τιμές του φυσικού αερίου στις αγορές χονδρικής- τους επόμενους μήνες της άνοιξης και του καλοκαιριού, θέτοντας ένα τεράστιο βάρος στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Κατόπιν προσεκτικής αξιολόγησης των διαθέσιμων επιλογών, θα ήθελα να σας προτείνω ένα «Σχέδιο Έξι Σημείων. Κάθε στοιχείο του Σχεδίου έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει την υφιστάμενη κλιμάκωση που παρατηρείται στη χονδρική αγορά του φυσικου αερίου.
1. Πλαφόν Τιμών: Πλαφόν στις τιμές του Ταμείου Μεταφοράς Τίτλων, το οποίο θα έχει ως σημείο αναφοράς την ιστορικά υψηλότερη τιμή αερίου πριν από την κρίση
2. Ημερήσιο Όριο Τιμών ως Προστατευτικό Μέτρο: Ένα εύρος διακύμανσης στις τιμές του Ταμείου Μεταφοράς Τίτλων, για παράδειγμα της τάξεως του +/- 10%
3. Καθορισμός Τιμών σε περίπτωση Έκτακτης Ανάγκης: Καθορισμός τιμών στο Ταμείο Μεταφοράς Τίτλων, ως μέτρο έκτακτης ανάγκης στην περίπτωση που υπάρξουν ανακοινώσεις που αφορούν τις ροές φυσικού αερίου μέσω αγωγών από τη Ρωσία
4. Πλαφόν στο Κέρδος: Πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους στην χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα της τάξεως του 5%, βάσει της παρακολούθησης του κόστους παραγωγής από τους ρυθμιστές της αγοράς και το Σταθμισμένο Κόστος Παραγωγής Ενέργειας (LCOE) στις μονάδες παραγωγής.
5.Εμπόριο με Φυσική Παράδοση: Θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να επιτραπεί, η επιλογή για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που θα επιτρέπει τις συναλλαγές μόνο με φυσική παράδοση.
6.Ενίσχυση Ρευστότητας: Αύξηση της ρευστότητας στην αγορά φυσικού αερίου συνδέοντας τις αγορές ΗΠΑ/ ΕΕ/ Ασίας. Για παράδειγμα, ενισχύοντας τη συνεργασία με την Κίνα όσον αφορά τα φορτία Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG), με πιθανό πλαφόν στο κόστος μεταφοράς για να εξουδετερωθούν κίνητρα κερδοσκοπίας.
Όλες αυτές οι επιλογές αποτελούν σημαντικές παρεμβάσεις στην αγορά που έχουν χρησιμοποιηθεί και στο παρελθόν σε έκτακτες περιπτώσεις σε άλλες αγορές, με στόχο την εξισορρόπησή τους, ενώ σε κάποιες άλλες αγορές συνιστούν πάγια χαρακτηριστικά. Πιστεύω ακράδαντα πως οι ασυνήθιστες εποχές επιβάλλουν ασυνήθιστα μέτρα. Οι ενέργειες αυτές αποβλέπουν μόνο στην προστασία της εύρυθμης λειτουργίας της χονδρικής αγοράς αερίου, η οποία έχει υποστεί μεγάλη πίεση εξαιτίας της διαρκώς εντεινόμενης κρίσης στην Ουκρανία, με σοβαρές συνέπειες και στην ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το αέριο.
Ενώ ο μεσομακροπρόθεσμος στόχος θα πρέπει να είναι η επιστροφή σε μια αγορά που λειτουργεί κανονικά, είναι υποχρέωση των κυβερνήσεων και των ρυθμιστών να παρεμβαίνουν όταν έκτακτες περιστάσεις διαταράσσουν κατά τα άλλα υγιείς μηχανισμούς της αγοράς.
Το Σχέδιο Έξι Σημείων έχει σχεδιαστεί για να προστατεύσει και να επαναφέρει τις αγορές χονδρικής φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και να διασφαλίσει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι πολίτες και οι οικονομίες των κρατών-μελών της, αλλά και η παγκόσμια οικονομία, δεν θα υποφέρουν αδικαιολόγητα σε μια περίοδο που ήδη χαρακτηρίζεται από μεγάλες προκλήσεις.
Ελπίζω ότι θα βρείτε το σκεπτικό μου και την πρότασή μου επίκαιρα και παραμένω στη διάθεσή σας για μια πιο λεπτομερή ανταλλαγή απόψεων πάνω στο ζήτημα.
Με εκτίμηση,
Κυριάκος Μητσοτάκης»
Οι εκτιμήσεις στο Υπουργείο Ενέργειας
Την ίδια ώρα, στην ελληνική πρόταση για τη δημιουργία Μηχανισμού Αλληλεγγύης με σκοπό τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων από τις επιπτώσεις της διεθνούς ενεργειακής κρίσης επανέρχονται πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας σε συνέχεια των χθεσινών ανακοινώσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη συγκράτηση των τιμών και την απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.
Σε σχέση με τις τιμές, προσθέτουν, οι περισσότερες από τις προτάσεις της ΕΕ ήδη εφαρμόζονται από την ελληνική κυβέρνηση. Σε αυτές περιλαμβάνονται η μεταφορά κερδών από τις ανανεώσιμες πηγές και τα δικαιώματα εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα στον καταναλωτή (είναι οι βασικές πηγές χρηματοδότησης του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης μέσω του οποίου επιδοτούνται οι λογαριασμοί ρεύματος και φυσικού αερίου), ενώ επισημαίνονται και οι εκπτώσεις που εφαρμόζουν η ΔΕΗ και η ΔΕΠΑ προς τους πελάτες τους.
Δεν αποκλείονται πάντως περαιτέρω ανακοινώσεις για στήριξη των καταναλωτών εντός της εβδομάδας.
Η ελληνική πρόταση προβλέπει τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού Μηχανισμού Αλληλεγγύης για την ενεργειακή κρίση από τον οποίο τα Κράτη Μέλη θα έχουν τη δυνατότητα λήψης χαμηλότοκων δανείων για τη χρηματοδότηση μέτρων αντιστάθμισης των επιπτώσεων από τις υψηλές τιμές ενέργειας.
Οι προτάσεις που ανακοίνωσε χθες η Κομισιόν αποσκοπούν στην εξάλειψη της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα από τη Ρωσία πριν από το 2030 με μέτρα όπως η αύξηση των εισαγωγών Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου και των εισαγωγών μέσω αγωγών από προμηθευτές εκτός Ρωσίας, η αξιοποίηση του βιομεθανίου και ανανεώσιμου υδρογόνου, η ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης, η αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και του εξηλεκτρισμού, κ.α. Η ΕΕ φιλοδοξεί να μειώσει εφέτος την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά 100 δισεκ. κυβικά μέτρα, μέγεθος που αντιστοιχεί στα δύο τρίτα των εισαγωγών αερίου από τη Ρωσία.
