Η ψυχική κούραση είναι μια μορφή εσωτερικής κούρασης που ξεσπά σωματικά. Δεν είναι πολυακουσμένη, αλλά δυστυχώς είναι πολυσυνηθισμένη, με τους παθόντες να μην αναγνωρίζουν ότι βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση, θεωρώντας ότι έχει γίνει ο τρόπος ζωής τους.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγνώρισε το 2019 τo σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout) ως ασθένεια, κατατάσσοντάς το στη λίστα της Διεθνούς Ταξινόμησης των Ασθενειών (ICD), η οποία χρησιμοποιείται παγκοσμίως ως σημείο αναφοράς για τη διάγνωση παθήσεων.
Η ψυχική εξάντληση είναι το αποτέλεσμα της παρατεταμένης υπερβολικής διέγερσης του εγκεφάλου και η διατήρηση υψηλών επιπέδων δραστηριότητας χωρίς ανάπαυση. Οι ειδικοί το περιγράφουν ως «κατάσταση σωματικής και συναισθηματικής εξάντλησης».
Η εξάντληση μπορεί να προκύψει μετά από μακροχρόνια πίεση, η οποία είναι συνηθέστερη στην εργασία, ή όταν ένα άτομο υφίσταται σωματική ή συναισθηματική πίεση για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι η ψυχική και πνευματική εξάντληση δεν σχετίζεται πάντα με την εργασία, καθώς μια σειρά άλλων γεγονότων μπορεί επίσης να προκαλέσει την πάθηση.
Τα συμπτώματα της ψυχικής κούρασης
Σημάδια πνευματικής εξάντλησης
Όταν αισθάνεστε σοβαρή ψυχική εξάντληση, η στροφή σε ουσίες που αισθάνεστε ότι σας δίνουν μια ώθηση είναι πολύ συνηθισμένη. «Η ψυχική κόπωση μπορεί να επιβαρύνει ακόμη περισσότερο όσους κάνουν ήδη χρήση ουσιών», σύμφωνα με το WebMD. Η σύνδεση είναι συχνή επειδή ο εθισμός στις ουσίες «αλλάζει τμήματα του εγκεφάλου που σας βοηθούν να διαχειριστείτε το άγχος και την ψυχαναγκαστική συμπεριφορά».
Πόνοι
Πονοκέφαλοι, μυϊκοί πόνοι, πόνος στην πλάτη ή προβλήματα στο στομάχι, συνδέονται με την ψυχική εξάντληση. Εάν πάσχετε ήδη από χρόνια ασθένεια, όπως η ινομυαλγία, μπορεί να πονάτε περισσότερο από το συνηθισμένο.
Έλλειψη ύπνου
Σχετική έρευνα διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που η δουλειά τους έχει υψηλό «γνωστικό φόρτο εργασίας», αναφέρουν συχνότερα προβλήματα αϋπνίας από εκείνους που δεν κάνουν πνευματικά εξαντλητική εργασία. Τα προβλήματα ύπνου οφείλονται στις συναισθηματικές παρενέργειες της ψυχικής κόπωσης, όπως το άγχος ή η κατάθλιψη. Η έλλειψη ύπνου μπορεί να επιδεινώσει την ψυχική κόπωση. Το να βρίσκεται κανείς σε μόνιμη υπερδιέγερση καθιστά πιο δύσκολο τον αδιάκοπο και ποιοτικό ύπνο.
Άλλα σημάδια εργασιακής εξουθένωσης είναι:
- Νιώθετε διαρκώς κούραση και ότι έχετε στερέψει από ενέργεια
- Νιώθετε αβοήθητοι, παγιδευμένοι και / ή ηττημένοι
- Νιώθετε αποκομμένοι από τον κόσμο / μόνοι
- Αντιμετωπίζετε τη ζωή με κυνισμό και άρνηση
- Αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας
- Είστε αναβλητικοί και χρειάζεστε περισσότερο χρόνο για να κάνετε πράγματα
- Έχετε υπερένταση
Παράγοντες κινδύνου ψυχικής εξάντλησης
- Απαιτητική ή με μεγάλη πίεση δουλειά
- Πολλές ώρες εργασίας χωρίς διάλειμμα για ξεκούραση
- Οικονομικό άγχος
- Δεν είστε ευχαριστημένοι με τη δουλειά σας
- Φροντίζετε ένα αγαπημένο πρόσωπο που είναι άρρωστο ή έχει ειδικές ανάγκες
- Ζείτε με χρόνια πάθηση ή πρόβλημα ψυχικής υγείας
- Απώλεια αγαπημένου προσώπου
- Έχετε μωρό
- Έλλειψη ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής
- Έλλειψη συναισθηματικής υποστήριξης
Η ώρα της αντιμετώπισης
Όπου υπάρχει πρόβλημα, υπάρχει και λύση. Έτσι και στην ψυχική κούραση υπάρχουν οι τρόποι αντιμετώπισης.
Η αναγνώριση
Για να αντιμετωπίσεις κάτι , πρέπει πρώτα να αναγνωρίσεις ότι υπάρχει. Σταμάτα ένα λεπτό και άκου το σώμα σου και το μυαλό σου. Αναγνώρισε τα σημάδια ψυχική κούρασης που μπορεί να είναι επίμονη κόπωση, ευερεθιστότητα, αδυναμία ή δυσκολία συγκέντρωσης, μειωμένη παραγωγικότητα, έντονο άγχος χωρίς προφανή λόγο κ.α. Μόλις το πρόβλημα αναγνωριστεί τότε είναι και έτοιμο να ξεκινήσει τα στάδια ανάκαμψης.
Το πολυαγαπημένο self-care
Η γνωστή και ως αυτοφροντίδα, είναι σημαντικό κομμάτι στην καταπολέμηση της ψυχικής υγείας. Η εποχή που ζούμε παίζει σε ένα fast forward και ξεχνάμε να μας αγαπάμε και να μας φροντίζουμε. Αφιέρωσε χρόνο για σένα σε οτιδήποτε θα σου προσφέρει χαλάρωση, ευεξία και χαρά. Δραστηριότητες όπως η άσκηση, το διάβασμα, ο διαλογισμός, ένα δημιουργικό χόμπι ή ακόμα και ο χρόνος με αγαπημένα πρόσωπο, μπορούν να σε ξεκουράσουν και να σε ανανεώσουν. Μην ξεχνάς πως η αυτοφροντίδα δεν είναι πολυτέλεια αλλά ανάγκη!
Πες και κανένα “όχι”
Για να υπάρχει η λέξη “όχι” στο λεξιλόγιο θα πρέπει και να χρησιμοποιείται. Μη φοβάσαι να θέσεις όρια, δεν είσαι χαλί για να σε πατάνε όλοι. Εξάλλου με το να βάλεις υγιή όρια και να μην αναλαμβάνεις περισσότερα από όσα μπορείς για να διευκολύνεις ή να μην στεναχωρήσεις κάποιον, δεν θα σε βάλουν στην λίστα των “κακών ανθρώπων”. Μάθε να αναγνωρίζεις μέχρι που μπορεί να φτάσεις και να λες την μαγική λέξη όταν δεν μπορείς παραπάνω. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσεις να επικεντρωθείς και στην αυτοφροντίδα που αναφέραμε παραπάνω.
Ο χειρότερος κριτής – Ο εαυτός μου
Έτσι μας έμαθαν; Έτσι μας έκαναν; Κανείς δεν ξέρει, αλλά για κάποιο λόγο πολλοί έχουμε εξοικειωθεί με μια αρνητική φωνή μες το κεφάλι μας, η οποία τα κρίνει όλα και υποτιμάει τον ίδιο μας τον εαυτό. Είναι αυτή η σπαστική φωνούλα που μας λέει ότι δεν είμαστε αρκετά καλοί, αρκετά γρήγοροι, αρκετά έξυπνοι, αρκετά ψηλοι, αρκετά αδύνατοι και οτιδήποτε άλλο μπορεί να καταστρέψει την αυτοεκτίμηση μας.
Οι ψυχολόγοι συχνά λένε πως δεν είμαστε οι σκέψεις μας. Αγκάλιασε τον εαυτό σου κυριολεκτικά και μεταφορικά. Διώξε τις αρνητικές σκέψεις, πίστεψε σε σένα, δες τα θετικά σου και μην αφήνεις τον εσωτε4ρικό κριτή να μεγεθύνει τα αρνητικά στοιχεία. Αν δεν εκτιμήσεις εσύ τον εαυτό σου, δεν θα το κάνει κανένας άλλος για εσένα.
Αποσυνδέσου
Τις ώρες ξεκούρασης μην τις περνάς μπροστά σε οθόνες. Αποσυνδέσου από οτιδήποτε ηλεκτρονικό και πέρνα χρόνο σε εξωτερικούς χώρους, συνδέσου με την φύση ή απασχολήσου με δραστηριότητες που δεν περιλαμβάνουν οθόνες. Μικρά διαλειμματάκια βοηθούν το μυαλό να ξεκουραστεί, να αναζωογονηθεί και να ανακτήσει τις δυνάμεις του.
Η μαγική λέξη “ξεκούραση”
Τι σου λένε πάντα όταν λες “είμαι κουρασμένος”; Ξεκουράσου. Για μια φορά υλοποίησε το. Όταν η ψυχική εξάντληση ξεκινάει να “χτυπάει” το σώμα, τότε και αυτό με τη σειρά του ζητά ξεκούραση. Κλείσε το κινητό, τα παράθυρα και ότι άλλο ενοχλεί και έστω και για 10 λεπτά κάτσε ξάπλα στο κρεβάτι ή στο καναπέ ή ακόμα και στην βεράντα του σπιτιού σου. Κλείσε τα μάτια και μη σκέφτεσαι τίποτα. Πρόσφερε την πραγματική ξεκούραση στο σώμα και το μυαλό σου που δουλεύουν όλη μέρα για σένα.
Η βοήθεια δεν είναι ντροπή
Ξέρω, και εγώ σαν και εσένα λέω “είναι μία δύσκολη στιγμή, θα τα καταφέρω, δεν χρειάζομαι βοήθεια”, όμως το να ζητήσεις βοήθεια από κάποιον ψυχοθεραπευτή ή το να τα συζητήσεις με κάποιον δικό σου άνθρωπο, θα σε αποφορτίσει από την ψυχική κούραση και μπορεί να σου ανοίξει νέα προοπτική στον τρόπο διαχείρισης των πραγμάτων της ζωής σου.
Δεν είναι εύκολο να αντιμετωπίσεις την ψυχική κούραση, ούτε η επίλυση του προβλήματος είναι για όλους τους ανθρώπους το ίδιο. Βρες αυτό που σου ταιριάζει και μην το αφήνεις να σου γίνεται συνήθεια όσο πιεστική και αν είναι η καθημερινότητα σου. Να σε αγαπάς και να σε φροντίζεις.
