Η σύγκριση με Ρώμη και Λευκωσία
Η πρόσφατη μελέτη της ομάδας του LIFE SIRIUS, επικεντρώνεται στη σύγκριση και μελέτη της ποιότητας αέρα στη Θεσσαλονίκη, τη Ρώμη και τη Λευκωσία. Μέσω του ευρωπαϊκού έργου Life Sirius, ο δήμος Θεσσαλονίκης προσπαθεί να δημιουργήσει ένα πλαίσιο προστασίας της δημόσιας υγείας για τους κατοίκους της πόλης.
Τα ευρήματα της μελέτης ατμοσφαιρικής υγείας, η οποία αναλύει τη σύνθετη συνέργεια μεταξύ ποιότητας αέρα και θερμοκρασίας στην ανθρώπινη θνησιμότητα σε τρεις Μεσογειακές πόλεις (Θεσσαλονίκη, Ρώμη και Λευκωσία), υπογραμμίζουν τόσο τις διαφοροποιήσεις στην ποιότητα του αέρα όσο και τις σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία που προκύπτουν από τη συνύπαρξη υψηλών θερμοκρασιών και ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Η μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας του ΑΠΘ και μέλος της ερευνητικής ομάδας LIFE SIRIUS Δάφνη Παρλιάρη, εξηγεί στην karfitsa.gr ότι επιλέχθηκαν αυτές οι τρεις πόλεις επειδή αντιμετωπίζουν παρόμοιες περιβαλλοντικές προκλήσεις. Επίσης και οι 3 αποτελούν αστικά περιβάλλοντα της Μεσογείου, η οποία είναι Hotspot της Κλιματικής αλλαγής και σταυροδρόμι αέριας ρύπανσης.
Οι προκλήσεις σχετικά με την ποιότητα του αέρα στη Θεσσαλονίκη
Σύμφωνα με την κα Παρλιάρη, στη Θεσσαλονίκη, οι προκλήσεις σχετικά με την ποιότητα του αέρα έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της αστικής κυκλοφορίας, της κεντρικής θέρμανσης, των βιομηχανικών δραστηριοτήτων και των συχνών επεισοδίων μεταφοράς σκόνης από τη Βόρεια Αφρική.
«Οι κάτοικοι της πόλης βιώνουν τις επιπτώσεις της ρύπανσης από αιωρούμενα σωματίδια (ΑΣ10), κυρίως κατά τους ψυχρότερους μήνες, που επιδεινώνουν τις καρδιαγγειακές και αναπνευστικές παθήσεις», τονίζει η δρ Φυσικής της Ατμόσφαιρας του ΑΠΘ. Η μελέτη δείχνει μια έντονη αύξηση του ρίσκου θνησιμότητας όταν οι θερμοκρασίες ξεπερνούν τους 28°C, ιδίως σε συνθήκες χαμηλής ρύπανσης. Η ιδιαίτερη αυτή απόκριση, που επηρεάζεται από το μείγμα ρύπων και την επίδραση της αστικής θερμικής νησίδας, υπογραμμίζει τους αυξημένους κινδύνους υγείας που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι κατά τη διάρκεια των καυσώνων.
Ο ηλικιωμένος πληθυσμός της Ρώμης
Από την άλλη πλευρά η δρ του ΑΠΘ αναφέρει ότι η Ρώμη αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα, με συχνά επεισόδια ατμοσφαιρικής ρύπανσης το καλοκαίρι. Σύμφωνα με την ίδια: «Η κυκλοφορία οχημάτων, οι βιομηχανικές εκπομπές και η καύση βιομάζας είναι οι κύριοι ρυπαντές, με τα στοιχεία να δείχνουν ότι οι κίνδυνοι για την υγεία αυξάνονται σημαντικά κατά τη διάρκεια καυσώνων».
Για παράδειγμα, η θνησιμότητα λόγω έκθεσης στο όζον (O3) αυξάνεται σχεδόν κατά 19% όταν οι θερμοκρασίες είναι υψηλές, με το διοξείδιο του αζώτου (NO2) να ακολουθεί παρόμοια τάση, αυξάνοντας τη θνησιμότητα κατά περίπου 22% κατά τη διάρκεια ακραίων θερμοκρασιών. «Παρότι η παράκτια θέση της πόλης προσφέρει κάποια ανακούφιση από το θερμικό στρες, τα δεδομένα δείχνουν ότι ο ηλικιωμένος πληθυσμός της Ρώμης παραμένει ιδιαίτερα ευάλωτος» αναφέρει η κ. Παρλιάρη.
Η Λευκωσία παρουσιάζει ιδιαίτερο προφίλ
Όσον αφορά τη Λευκωσία η κα Παρλιάρη τονίζει ότι παρουσιάζει ιδιαίτερο προφίλ. Πιο συγκεκριμένα το ζεστό κλίμα του νησιού, με έντονο θερμικό στρες κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, συνυπάρχει συχνά με υψηλά επίπεδα όζοντος (O3) και αιωρούμενων σωματιδίων (ΑΣ10), δημιουργώντας περιόδους αυξημένου κινδύνου για τη δημόσια υγεία. Ενώ τα ΑΣ10 έχουν μικρότερη συνέργεια με τις αυξημένες θερμοκρασίες, το όζον παραμένει σημαντικός παράγοντας κινδύνου. Τα δεδομένα δείχνουν ότι χαμηλά επίπεδα όζοντος σε συνδυασμό με υψηλές θερμοκρασίες αυξάνουν τη θνησιμότητα, αν και οι επιπτώσεις είναι λιγότερο έντονες από αυτές που παρατηρούνται στη Ρώμη και τη Θεσσαλονίκη.
Το αστικό προφίλ της Θεσσαλονίκης και η σύγκριση με Ρώμη και Λευκωσία
Αναλύοντας το αστικό προφίλ των τριών πόλεων η δρ Φυσικής Ατμόσφαιρας εξηγεί ότι η διαχρονική ανάλυση υπογραμμίζει διαφορετικές αλλά αλληλένδετες προκλήσεις για τη δημόσια υγεία. Ειδικότερα, το αστικό προφίλ της Θεσσαλονίκης και η βιομηχανική δραστηριότητα οδηγούν σε έντονη ρύπανση από τα αιωρούμενα σωματίδια το χειμώνα, ενώ η Ρώμη βιώνει επεισόδια ρύπανσης το καλοκαίρι κυρίως λόγω κυκλοφορίας. Η Λευκωσία από την άλλη, αντιμετωπίζει παρατεταμένη έκθεση στη ζέστη και τα υψηλά επίπεδα όζοντος. Τόσο στη Θεσσαλονίκη όσο και στη Ρώμη παρατηρείται μια σαφής, στατιστικά σημαντική αύξηση θνησιμότητας όταν συνυπάρχουν υψηλές θερμοκρασίες με ρύπους όπως το Ο3 και το NO2, ενώ στη Λευκωσία οι επιδράσεις, αν και σημαντικές, είναι πιο μέτριες. Τα ευρήματα δείχνουν πως στοχευμένες παρεμβάσεις κατά τη συνέργεια καυσώνων και επεισοδίων ρύπανσης μπορούν να παρέχουν σημαντική προστασία της δημόσιας υγείας σε διάφορα αστικά περιβάλλοντα.
Τι είναι το ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE SIRIUS
Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE SIRIUS με επιστημονικό υπεύθυνο τον καθηγητή Δημήτρη Μελά έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην προώθηση της κατανόησης αυτών των ζητημάτων, στηρίζοντας τις τοπικές αρχές για τη βελτίωση της διακυβέρνησης και της διαχείρισης της ποιότητας του αέρα στις πόλεις. Μέσω του έργου, οι πόλεις έχουν πλέον στη διάθεσή τους προηγμένα εργαλεία και γνώση για την εφαρμογή εξειδικευμένων, προστατευτικών σχεδίων δράσης. Με την παροχή των απαραίτητων γνώσεων και ικανοτήτων στις δημόσιες αρχές για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, το LIFE SIRIUS ανοίγει τον δρόμο για πιο ανθεκτικά, υγιή αστικά περιβάλλοντα στην Ευρώπη.
