Τι κρύβει το «σκοτεινό» σημείο; Mετέφερε η μοιραία αμαξοστοιχία παράνομο φορτίο;
Σε ένα «σκοτεινό» σημείο της σιδηροδρομικής γραμμής, που ενώνει τον εμπορευματικό σταθμό της Θεσσαλονίκης με αυτόν των Νέων Πόρων, ίσως να κρύβεται η απάντηση για το εάν το μοιραίο βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023 η αμαξοστοιχία «63503» μετέφερε κάποιου είδους παράνομο φορτίο.
Πρόκειται για ένα σημείο της διαδρομής που κάποιοι χαρακτηρίζουν ακόμη και «πονηρό», καθώς ένα εμπορικό τρένο μπορεί να κάνει ολιγόλεπτη στάση για λόγους κυκλοφορίας στη σιδηροδρομική γραμμή, χωρίς να κινήσει υποψίες για έκνομη δραστηριότητα. Κι αυτό είναι κάτι που όχι απλώς γνωρίζουν τα διάφορα κυκλώματα λαθρεμπορίου (σ.σ. εν προκειμένω ο λόγος για χημικούς διαλύτες), αλλά φέρονται να το αξιοποιούν κιόλας για να στείλουν στην Αθήνα και συγκεκριμένα στη Δυτική Αττική παράνομα φορτία, όπως αυτό που φέρεται να είχε η αμαξοστοιχία «63503».
Αστραπιαία φόρτωση
Πώς; Γνωρίζοντας ότι το εμπορικό τρένο έχει περάσει τον έλεγχο στον οποίο υποβάλλεται κάθε βαγόνι όταν το φορτίο του δεν προέρχεται από την ΕΕ αλλά από τρίτη χώρα (π.χ. τα Σκόπια), εκμεταλλεύονται αυτό το «σκοτεινό» σημείο για να φορτώσουν -μέσα σε ελάχιστα λεπτά- κάποιο από τα ανοιχτά βαγόνια που συνήθως βρίσκονται αμέσως μετά τη μηχανή ή τις μηχανές της αμαξοστοιχίας. Στην προκειμένη περίπτωση, πραγματογνώμονες που έχουν ορίσει οι οικογένειες των θυμάτων κάνουν λόγο για δεξαμενή-κοντέινερ μεταφοράς κάποιου πολύ εύφλεκτου υγρού, όπως το ξυλόλιο, ίχνη του οποίου εντοπίστηκαν στα συντρίμμια των δύο τρένων.
Εν αναμονή του πορίσματος του ΕΜΠ για τα χημικά στοιχεία που βρέθηκαν στο σημείο της τραγωδίας και ποιο απ’ αυτά θα μπορούσε να προκαλέσει μία τόσο σφοδρή έκρηξη, που ακολούθησε μία ανεξέλεγκτη πυρκαγιά και φυσικά το «μανιτάρι» (σ.σ. πυρόσφαιρα κατά τον επιστημονικό όρο) που αποτυπώθηκε σε βίντεο από κάμερες ασφαλείας, ένα άλλο πόρισμα έρχεται να ενισχύσει τις φήμες περί ύπαρξης δεξαμενής ξυλολίου στην αμαξοστοιχία «63503». Ο λόγος γι’ αυτό που συντάχθηκε από ομάδα επιστημόνων του Πανεπιστημίου της Γάνδης στο Βέλγιο, έπειτα από παραγγελία του Ελληνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ), πριν από περίπου έναν χρόνο. Οι Βέλγοι επιστήμονες, αξιοποιώντας κάθε διαθέσιμο στοιχείο, κατέληξαν στο ότι το εμπορικό τρένο μετέφερε φορτίο (σ.σ. βάρους 3,5 έως 4 τόνων) με πτητικούς υδρογονάνθρακες που δεν είχαν δηλωθεί. Το ξυλόλιο και το τολουόλιο ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, ενώ ιδιαίτερα την τελευταία πενταετία έχουν εντοπιστεί από τις αρμόδιες Αρχές μεγάλες ποσότητές τους στη χώρα, καθώς χρησιμοποιούνται εκτεταμένα στη νοθεία των υγρών καυσίμων.
Κρίσιμα ερωτήματα
Πολλές και διαφορετικές πηγές συγκλίνουν στο ότι το περιβόητο αυτό «σκοτεινό» σημείο, όπου εμπορικά τρένα φορτώνονται με λαθραία εμπορεύματα, όχι μόνο υπάρχει αλλά λειτουργεί εδώ και χρόνια. Άραγε οι διωκτικές Αρχές γνωρίζουν πού ακριβώς είναι αυτό το σημείο και, αν ναι, το έχουν ελέγξει; Έχουν προβεί ποτέ σε ενέργειες για να ελέγξουν τι συμβαίνει εκεί; Ήταν η πρώτη φορά που μία αμαξοστοιχία φορτώνεται με κάτι τόσο επικίνδυνο και συνάμα παράνομο; Μετά από μία τραγωδία με 57 νεκρούς, οι Αρχές όφειλαν να ερευνήσουν κάθε πιθανό ενδεχόμενο, πολλώ δε μάλλον όταν η… πιάτσα βοά ότι από τα Σκόπια και τη Βουλγαρία μπαίνουν στη χώρα μας φορτηγά (σ.σ. όχι απαραίτητα βυτιοφόρα, καθώς οι έλεγχοι σε αυτά είναι πιο συχνοί) που μεταφέρουν παρανόμως δεξαμενές με ξυλόλιο ή τολουόλιο, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη νοθεία καυσίμων. Φορτηγά που σταθμεύουν στο μεγάλο κι άνετο πάρκινγκ που υπάρχει σε κοντινή απόσταση από το «σκοτεινό» σημείο, προκειμένου να ξεφορτώσουν ό,τι παράνομο μεταφέρουν και να συνεχίσουν το ταξίδι τους μόνο με τα νόμιμα εμπορεύματα.
Το μέγεθος της «μπίζνας»
Για να καταλάβει κανείς το μέγεθος το «μπίζνας», αρκεί να αναφέρουμε ότι με… συντηρητικούς υπολογισμούς τα διαφυγόντα έσοδα από το λαθρεμπόριο καυσίμων ξεπερνούν τα 300, ίσως μάλιστα και να φτάνουν τα 400 εκατ. ευρώ ετησίως. Δεν είναι τυχαίο ότι, τα τελευταία χρόνια, οι υπηρεσίες της ΕΛ.ΑΣ. που ασχολούνται με αυτού του είδους τις υποθέσεις όλο και πιο συχνά πέφτουν πάνω σε πρόσωπα γνώριμα από τη συμμετοχή τους στην «Greek Mafia». «Το ζήτημα του λαθρεμπορίου είναι μεγάλο θέμα που μας απασχολεί δεκαετίες και γίνεται από διάφορους που ασχολούνται με το οργανωμένο έγκλημα», δήλωσε πρόσφατα ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. Και πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, όταν «βαριά» ονόματα της αθηναϊκής νύχτας και της επονομαζόμενης «Greek Mafia», που ενεπλάκησαν σε επιχειρήσεις εμπορίας και διακίνησης υγρών καυσίμων, έπεσαν νεκροί από τις σφαίρες εκτελεστών. Δεν είναι τυχαίο ότι τουλάχιστον δύο ισχυροί «παίκτες» -σύμφωνα τουλάχιστον με όσα ακούγονται- στο λαθρεμπόριο καυσίμων προέρχονται από το οργανωμένο έγκλημα κι από την «Greek Mafia».
Τροχονομικό «συμβάν»
Μόλις δυόμισι ημέρες χρειάστηκαν οι αστυνομικοί του Τμήματος Τροχαίας Λάρισας, προκειμένου να συντάξουν δικογραφία για το σιδηροδρομικό δυστύχημα με τους 57 νεκρούς, παρά το γεγονός ότι στη διάθεσή τους είχαν λιγοστά στοιχεία και φυσικά ο χώρος -έστω και μετά τις επιχειρήσεις κατάσβεσης της φωτιάς, διάσωσης όσων τα κατάφεραν και εντοπισμού των νεκρών- στη συνέχεια δεν «αποστειρώθηκε», όπως συμβαίνει σε ανάλογες περιπτώσεις. Θα περίμενε δε κανείς ότι, σε ένα τόσο σοβαρό συμβάν, θα ζητούνταν η συνδρομή εξειδικευμένων αστυνομικών της Ασφάλειας και συγκεκριμένα του Τμήματος Εγκλημάτων Κατά Ζωής, κάτι που δεν έγινε, καθώς η τραγωδία των Τεμπών αντιμετωπίστηκε -όπως προβλέπετε από τον νόμο, για να είμαστε δίκαιοι- ως τροχονομικό συμβάν. Στη συνέχεια, την έρευνα ανέλαβε η Εισαγγελία Εφετών και ο ρόλος της Αστυνομίας ήταν μάλλον διεκπεραιωτικός, ενώ, στην κατάθεσή του στις 16 Μαΐου 2024 ο τότε διοικητής του Τμήματος Τροχαίας Λάρισας, όταν του ζητήθηκε από τον κ. Αγοραστό να εγκρίνει κι αυτός τις άμεσες εργασίες για την «αποκατάσταση της κυκλοφορίας των τρένων», δήλωσε αναρμόδιος.
Ο νεοπροαχθείς ταξίαρχος
Πρόσωπο-κλειδί πάντως για τους χειρισμούς της ΕΛ.ΑΣ., τόσο το μοιραίο βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023 όσο και τις επόμενες ημέρες -μέχρι να αναλάβει την ευθύνη η Δικαιοσύνη- ήταν ο νεοπροαχθείς ταξίαρχος Αγάπιος Χαρακόπουλος, ο οποίος εκτελούσε εκείνη την περίοδο καθήκοντα αστυνομικού διευθυντή του νομού. Σε βάρος του συγκεκριμένου ανώτατου πλέον αξιωματικού ασκήθηκε ποινική δίωξη από την Εισαγγελία Εφετών, ενώ ο ίδιος υπέβαλλε αίτημα μετάθεσης, με τις… κακές γλώσσες να κάνουν λόγο για πιέσεις που του ασκήθηκαν. «Αντιμετωπίστηκε σαν ένα απλό τροχαίο, σαν να είχαν τρακάρει δυο φορτηγά στον δρόμο, και μάλιστα βιαστήκαν γρήγορα “να τα μαζέψουμε να περνάνε τα αυτοκίνητα”», επισημαίνει για το θέμα ο πραγματογνώμονας Κώστας Λακαφώσης, στο πόρισμα που συνέταξε κατ’ εντολή συγγενών των θυμάτων. Σε ό,τι αφορά τη Διεύθυνση Εγκληματολογικών Εργαστηρίων, όπου ζητήθηκε η συνδρομή της, π.χ., στην ανάκτηση υλικού από κάμερες ασφαλείας και σκληρούς δίσκους, αλλά και στην εξέταση πιστότητάς του, αυτό έγινε με επιτυχία, αν και τα ευρήματα χαρακτηρίζονται μάλλον λιγοστά σε σχέση με αυτά που πολλοί περίμεναν.
Στο πόρισμα που συνέταξε ο πραγματογνώμονας που ορίστηκε από οικογένειες θανόντων, αντιστράτηγος ε.α. του ΠΣ Ανδριανός Γκουρμπάτσης, επισημαίνει ότι «δεν αποκλείστηκε, προστατεύθηκε, περιφρουρήθηκε και εξερευνήθηκε άμεσα η σκηνή τους εγκλήματος από τις προανακριτικές Αρχές που επελήφθησαν αυτεπαγγέλτως της (αστυνομικής) προανακρίσεως (Τροχαία Λάρισας και Ανακριτικό Γραφείο της ΔΙΠΥΝ Λάρισας)». Ο μη ορισμός και επιτήρηση περιμέτρου είναι κάτι που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη συνήθη αστυνομική πρακτική, ακόμη και για πολύ λιγότερο σημαντικά συμβάντα. Ο νυν πραγματογνώμονας και πρώην υπαρχηγός της Πυροσβεστικής καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «αποδεσμεύτηκε απαραδέκτως πρόωρα και χωρίς την ολοκλήρωση της σχετικής έρευνας από τις προανακριτικές Αρχές η σκηνή του εγκλήματος, χωρίς να διενεργηθεί στην πραγματικότητα ουσιαστικά αυτοψία».
Λάθη, παραλείψεις, «αδράνεια», ΕΔΕ και ποινικές διώξεις
Αρκετά ερωτήματα γεννούνται για το πώς κινήθηκε στο επίπεδο της διερεύνησης των συνθηκών της τραγωδίας η Πυροσβεστική, με την ΕΔΕ -που διατάχθηκε την 1η Αυγούστου 2024- να μην έχει ολοκληρωθεί και μάλιστα μετά τις τελευταίες κρίσεις να αλλάζει και ο ανώτατος αξιωματικός που την εποπτεύει. Αυτό, ωστόσο, δεν εμπόδισε την Εισαγγελία Εφετών Λάρισας να ασκήσει ποινικές διώξεις σε βάρος τεσσάρων στελεχών του ΠΣ, για πράξεις και παραλείψεις, κατά την εκτέλεση του προανακριτικού έργου στο πεδίο του δυστυχήματος. Σε ό,τι αφορά τη συγκεκριμένη ΕΔΕ, στο μικροσκόπιο μπαίνουν οι αξιωματικοί του Σώματος που τότε επόπτευαν τις έρευνες στον τόπο του δυστυχήματος, αλλά και αυτοί που κλήθηκαν να διαχειριστούν την αποστολή κλιμακίου ανακριτικών υπαλλήλων που θα έκαναν την αυτοψία.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι είχε προηγηθεί άλλη ΕΔΕ, σε βάρος των δύο χαμηλόβαθμων στελεχών του Σώματος (σ.σ. πυρονόμοι στον βαθμό) που συνέταξαν την αρχική έκθεση αυτοψίας για το δυστύχημα των Τεμπών. Ο λόγος για την έκθεση της μίας σελίδας, στην οποία αναφέρονταν α) ότι «η αρχική εστία της φωτιάς, την ώρα και τον χρόνο της μετάβασής μας, δεν ήταν δυνατό να εντοπιστεί, καθώς το συμβάν ήταν σε εξέλιξη» και β) ότι «τα αίτια της φωτιάς οφείλονται στην πρόσκρουση δύο αμαξοστοιχιών». Αυτό είχε ως αποτέλεσμα στα χέρια του ειδικού εφέτη ανακριτή Σωτήρη Μπακαΐμη να μην φτάσουν κρίσιμα στοιχεία λόγω «αδράνειας» υπηρεσιακών παραγόντων, με τον δικαστικό λειτουργό να ενημερώνει με επιστολή τον Αρχηγό του ΠΣ στις 21 Μαρτίου 2023 και να ζητά λεπτομερή αναφορά.
«Γυρίστε στην Υπηρεσία σας»
Αίσθηση προκαλεί η κατάθεση που έδωσε στις 15 Ιουλίου 2024 στην Εισαγγελία Εφετών Λάρισας ένας από τους δύο αξιωματικούς της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού, που μαζί με ακόμη έναν συνάδελφό του έλαβαν εντολή να πάνε στα Τέμπη στις 2 Μαρτίου 2023 και να διενεργήσουν προανάκριση. Ωστόσο, όπως κατέθεσε ο εν λόγω αξιωματικός, φτάνοντας στο σημείο του δυστυχήματος, ο τότε συντονιστής του ΠΣ για Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα, υποστράτηγος Ευάγγελος Φαλάρας, του ζήτησε να επιστρέψει στην Υπηρεσία του χωρίς να προβεί σε κάποια ενέργεια, καθώς την έρευνα είχε αναλάβει η Αστυνομία. Μάλιστα, σύμφωνα με την κατάθεση του αξιωματικού (σ.σ. απόσπασμα της οποίας δημοσιεύει το «Π»), ο υποστράτηγος έκανε λόγο για εντολές που έλαβε από τον τότε αρχηγό της Πυροσβεστικής, αντιστράτηγο Γεώργιο Πουρνάρα. Ο τελευταίος πάντως στην κατάθεσή του δήλωσε παντελή αγνοία: «Ουδέποτε δόθηκε από εμένα τέτοια εντολή. Άλλωστε η εντολή που είχα δώσει ήταν να παραμείνουν για όσο χρόνο χρειαστεί».
του Κώστα Παπαδόπουλου
