O κορυφαίος διεθνολόγος, διευθυντής του Κέντρου Αραβικών και Ισλαμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Villanova και επιστημονικός συνεργάτης-αρθρογράφος του Al Jazeera μιλάει στην «P» και αναλύει την επόμενη ημέρα στη Μέση Ανατολή
«Υπάρχουν φόβοι για διάφορες ένοπλες ομάδες όπως ο ISIS ή η Αλ Κάιντα να αναπτυχθούν στη Συρία, εάν παραμείνει ένα κενό εξουσίας», σχολιάζει ο Σάμερ Αμπούντ, κορυφαίος διεθνολόγος, αναπληρωτής καθηγητής Παγκόσμιων Διεπιστημονικών Σπουδών και διευθυντής του Κέντρου Αραβικών και Ισλαμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Villanova, καθώς και επιστημονικός συνεργάτης-αρθρογράφος του Al Jazeera.
O Σάμερ Αμπούντ μιλάει στην «P» και αναλύει την επόμενη ημέρα στη Μέση Ανατολή, που για μισό αιώνα οι Άσαντ κυβερνούσαν τη Συρία με «σιδηρά πυγμή». Πώς η πιθανή επιβολή της «αυταρχικής ειρήνης» και η σταθερότητα μοιάζουν μετέωρες; Ποια η έννοια της ασφάλειας στη χώρα, που την αφανίζουν τα πολλά δίκτυα της βίας και ο κατακερματισμός με τρόπους, ίσως μη αναστρέψιμους, αναρωτιόταν πριν από έξι χρόνια στο βιβλίο του «Συρία» ο Σάμερ Αμπούντ. Οι ισορροπίες ανατράπηκαν, η διεθνής κοινότητα φαίνεται πως πιάστηκε εξαπίνης, τηρεί στάση αναμονής και το μόνο που κάνει είναι να ρίχνει ένα σωσίβιο στα σκοτεινά νερά της μνήμης των γεγονότων. Είναι έτοιμοι οι αντάρτες να διοικήσουν τη χώρα;
Το μέλλον της Συρίας παραμένει ασαφές. Ποια είναι η επόμενη μέρα στη χώρα; Πώς θα ενεργήσει η συριακή ισλαμιστική οργάνωση Χάγιατ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) ως νέα κυβέρνηση;
Η κατάσταση στη Συρία σήμερα είναι εξαιρετικά δύσκολη και οι δυνατότητες αποσταθεροποίησης είναι εξαιρετικά μεγάλες. Είναι δύσκολο να καθοριστεί ποιον δρόμο θα ακολουθήσει η κυβέρνηση μετά το κηρυγμένο τέλος της επίσημης μετάβασης την 1η Μαρτίου, αλλά υπάρχουν σαφώς ορισμένες μεγάλες προκλήσεις μπροστά: το Σύνταγμα, ένα νέο κοινοβούλιο, η αναζήτηση δικαιοσύνης και λογοδοσίας, η ανασυγκρότηση και η περιφερειακή κατάσταση της Συρίας. Όλοι αυτοί οι τομείς της μετάβασης θα έχουν σοβαρό αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο η νέα κυβέρνηση θα ενεργήσει και θα δεσμευτεί πολιτικά. Αυτή τη στιγμή, ο ενθουσιασμός της πτώσης του Άσαντ και η ευφορία της επιτυχημένης επανάστασης έχουν ενθουσιάσει και έχουν δώσει πίσω την ελπίδα στους Σύριους. Υπάρχει πράγματι λόγος ελπίδας, εάν οι αρχές μπορέσουν να διατηρήσουν τις δημόσιες δεσμεύσεις τους για μια πολιτική μετάβαση χωρίς αποκλεισμούς. Ωστόσο, παράγοντες όπως ο ισραηλινός βομβαρδισμός και η κατοχή, η τουρκική παρέμβαση, η οικονομική χρεοκοπία ή ο μεγάλης κλίμακας επαναπατρισμός προσφύγων θα μπορούσαν να έχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στο τι μπορεί να κάνει η κυβέρνηση. Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι αυτή είναι μια κυβέρνηση χωρίς πόρους, χωρίς κονδύλια από την κεντρική τράπεζα, υπό κυρώσεις και μόλις κληρονόμησε μια χώρα που έχει βιώσει 13 χρόνια βάναυσου πολέμου.
Η Δύση πρόκειται να συνεργαστεί με τον Αλ Τζολάνι;
Οι δυτικές χώρες έχουν θέσει ορισμένες σαφείς απαιτήσεις για να εξετάσουν το ενδεχόμενο να αντιμετωπίσουν τον Τζολάνι: σεβασμός των δικαιωμάτων των μειονοτήτων και των γυναικών, δέσμευση για μια πολιτική μετάβαση κ.λπ. Πιστεύω ότι οι δυτικές χώρες είναι προσεκτικές προχωρώντας χωρίς να δεσμεύονται επίσημα να αναγνωρίσουν τη μεταβατική κυβέρνηση. Ένας μεγάλος καθοριστικός παράγοντας για το πώς αντιμετωπίζουν τον Τζολάνι οι δυτικές χώρες θα έχει να κάνει με τον ρόλο του στην Κυβέρνηση μετά την 1η Μαρτίου. Εάν αυτός και οι προηγούμενοι υπουργοί από την κυβέρνηση της Συριακής Σωτηρίας (SSG) έχουν μεγάλο ρόλο, οι δυτικές χώρες μπορεί να είναι πιο απρόθυμες να αναγνωρίσουν τη νέα κυβέρνηση. Αλλά, εάν υπάρχει δέσμευση στον πλουραλισμό και η νέα κυβέρνηση αντιπροσωπεύει πολλά διαφορετικά πολιτικά ρεύματα, τότε θα είναι πολύ πιο εύκολο να νομιμοποιηθεί η νέα κυβέρνηση και να εξετάσει το ενδεχόμενο διαγραφής του Τζολάνι από τη λίστα τρομοκρατίας και κυρώσεων. Το μεγάλο ερώτημα που αντιμετωπίζουν τώρα οι δυτικές χώρες είναι υπό ποιες προϋποθέσεις θα άρουν τις κυρώσεις της Συρίας. Τι πρέπει να συμβεί ώστε αυτές οι χώρες να νομιμοποιήσουν και να αναγνωρίσουν τη νέα μεταβατική κυβέρνηση και να ανοίξουν οι πρεσβείες; Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα, που θα κρίνει αν η Δύση θα συνεργαστεί μαζί του.
Ποιοι είναι οι στόχοι της Τουρκίας για τη Συρία;
Οι στόχοι της Τουρκίας στη Συρία παραμένουν οι ίδιοι: να αποτρέψει την επέκταση της κουρδικής πολιτικής εξουσίας και να διασφαλίσει, ότι οι μεταβατικοί ηγέτες της Συρίας θα υιοθετήσουν θέσεις που επιδέχονται την Τουρκία, κυρίως, για να παραβιάσουν τις πολιτικές φιλοδοξίες των Κούρδων για αυτονομισμό ή φεντεραλισμό, να επιτρέψουν τον επαναπατρισμό των προσφύγων και να μην απειλήσουν τα υπάρχοντα τουρκικά οικονομικά συμφέροντα στο βόρειο τμήμα της Συρίας.
Η Τουρκία σίγουρα θα ασκήσει όλους τους διαθέσιμους οικονομικούς και πολιτικούς πόρους για να προσανατολίσει τη νέα Κυβέρνηση γύρω από τα τουρκικά συμφέροντα. Πολλές από τις αντάρτικες ομάδες δρούσαν υπό την τουρκική στρατιωτική ομπρέλα, επομένως δεν είναι σαφές ποιες, αν υπάρχουν, προσδοκίες για αυτές τις ομάδες θα παραμείνουν πιστές στην Τουρκία με οποιονδήποτε τρόπο.
Υπάρχει μεγαλύτερος φόβος για την τρομοκρατία και την αναγέννηση του ISIS και της Αλ Κάιντα;
Σίγουρα θα υπάρχουν φόβοι για διάφορες ένοπλες ομάδες, όπως ο ISIS ή η Αλ Κάιντα θα αναπτυχθούν στη Συρία, εάν παραμείνει ένα κενό εξουσίας. Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς το κεντρικό κράτος μπορεί να εδραιώσει την εξουσία του στη χώρα και να διασφαλίσει, ότι αρκετές από τις υπάρχουσες ένοπλες και πολιτικές ομάδες θα συμμετάσχουν στη μεταβατική κυβέρνηση. Φαίνεται προς το παρόν ότι όλες οι μεγάλες ομάδες έχουν δεσμευτεί να συμμετάσχουν στον εθνικό στρατό και να μην επιτρέψουν σε καμία πολιτοφυλακή να λειτουργεί εκτός του κρατικού ελέγχου. Εάν το ISIS/Αλ Κάιντα είναι μία από τις πολλές διαφορετικές πολιτοφυλακές που δραστηριοποιούνται στη Συρία μετά τη μετάβαση, τότε θα είναι πολύ δύσκολο να τους αποτρέψουμε από το να δράσουν, αλλά εάν απομονωθούν και άλλες ομάδες έχουν απορροφηθεί από τον εθνικό στρατό, τότε θα είναι δύσκολο. Δεν μπορούμε να ξεχνάμε ότι οι ΗΠΑ πιθανότατα θα παραμείνουν στη χώρα και θα έχουν στρατιωτικές βάσεις και είναι ξεκάθαρα πρόθυμες να συνεχίσουν να επιτίθενται σε οποιονδήποτε αντιληπτό εχθρό, όπως μια αναβιωμένη ISIS/Αλ Κάιντα.
Τι θα κάνει από εδώ και πέρα η οικογένεια Άσαντ;
Είναι πιθανό να παραμείνουν στην εξορία προς το παρόν. Δεν έχουν πλέον καμία βάση στήριξης στη χώρα και κάθε προσπάθεια αναβίωσης της διακυβέρνησής τους θα αντιμετωπιστεί με σκληρή αντίσταση από τη μεταβατική κυβέρνηση και το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας. Φυσικά, ο κόσμος μπορεί μερικές φορές να γίνει νοσταλγός και εάν η μετάβαση δεν πάει καλά, τότε ο κόσμος μπορεί να έχει την τάση να ζητήσει την επιστροφή του Προέδρου, αλλά αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο. Η πεποίθησή μου είναι ότι έχουν μία από τις δύο μοίρες: εξορία ή, αν επιστρέψουν στη χώρα, να δικαστούν για εγκλήματα κατά του Συριακού λαού.
Στο παιχνίδι της Συρίας ποιος έχασε και ποιος κερδίζει;
Ο λαός της Συρίας κέρδισε, γιατί δεν χρειάζεται πλέον να ζει υπό τον φόβο του καθεστώτος. Αυτό μπορεί να αλλάξει, και η μεταβατική Κυβέρνηση να μην εκπληρώσει τις προσδοκίες, αλλά προς το παρόν οι Σύροι είναι σε θέση να ονειρεύονται και να οραματίζονται ένα νέο μέλλον. Αυτό είναι καλό.
Το Ισραήλ έχει επεκτείνει τη ζώνη κατοχής του. Αυτό είναι ένα εξαιρετικά αποσταθεροποιητικό αποτέλεσμα. Οι Ισραηλινοί επεκτείνουν σαφώς την επικράτειά τους και είδαν στην κατάρρευση του καθεστώτος μια ευκαιρία να το κάνουν. Ταυτόχρονα, κατέστρεψαν όλη τη ναυτική και εναέρια ικανότητα της Συρίας και κατέστρεψαν εκατοντάδες κυβερνητικά κτίρια πολιτών. Αυτή είναι μια τρομερά αποσταθεροποιητική απόφαση των Ισραηλινών που εξυπηρετεί τα μακροπρόθεσμα συμφέροντά τους για την αποδυνάμωση των αραβικών κρατών και την αύξηση της κατοχής των αραβικών εδαφών.
Η Ρωσία;
Το Ιράν και η Ρωσία έχουν επίσης υποστεί οπισθοδρομήσεις, αλλά αυτή η εκτίμηση μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, επειδή ισχύει ότι η διατήρηση της κυριαρχίας του Άσαντ έπληξε και τις δύο χώρες. Η Ρωσία φαίνεται να συνεχίζει να ελέγχει τη βάση της στο Hmeimem και θα συνεχίσει να το κάνει. Δεν φαίνεται ότι η μεταβατική κυβέρνηση σκοπεύει να αποξενώσει εντελώς και τις δύο χώρες, αλλά ο ρόλος τους σε μια περίοδο, όταν παρέλθει η μεταβατική, θα καθοριστεί από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης της Συρίας να ανοικοδομήσει τον στρατό της.
Συνέντευξη στην Γεωργία Λαγού
