Το φαινόμενο της πολιτικής ατάκας –έξυπνη φράση, tip– ως εύστοχος και συμπυκνωμένος πολιτικός λόγος έχει εδραιωθεί από την αρχαία Αθήνα και την άμεση πολιτική αντιπαράθεση.
Στην Ελλάδα, λίγοι είναι οι πολιτικοί εκείνοι που χρησιμοποιούν την ατάκα στην καθημερινή τους δράση για να απευθυνθούν πιο άμεσα στον απλό πολίτη. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να αποδοθεί στο γεγονός ότι από τις μαχητικές ομιλίες και συγκεντρώσεις έχουμε περάσει στα προεκλογικά παράθυρα και στα debates. Εκεί που μεγάλο μέρος των συνθημάτων και της ατάκας εφευρισκόταν αυθόρμητα στα γήπεδα, στις πλατείες και στα καφενεία ως αποτέλεσμα της άμεσης επαφής πολίτη – πολιτικού, σήμερα η πολιτική ατάκα έχει αναχθεί σε τέχνη που παράγεται (σχεδόν) αποκλειστικά στα γραφεία των απανταχού επικοινωνιολόγων αλλά υπάρχει έτοιμη και στους οδηγούς πολιτικής επικοινωνίας.
Η ατάκα, ή αν προχωρήσουμε λίγο παραπέρα το σύνθημα, αποτελεί ένα πολιτικό μήνυμα ή απλό επικοινωνιακό τέχνασμα κατά άλλους, που στόχο έχει να αποτυπωθεί στη μνήμη των ψηφοφόρων. Πολλές φορές και ως προεκλογικό αφήγημα. Η ατάκα είναι η γρήγορη ή ακόμα και στιγμιαία, επίκαιρη και –φαινομενικά τουλάχιστον– αυθόρμητη απάντηση σε μια φράση που προηγήθηκε, το καλύτερο χαρτί μας που το φυλάμε για το τέλος ή που θα μας βγάλει από τη δύσκολη θέση με κομψό και χιουμοριστικό τρόπο. Διαφέρει από το σύνθημα, που είναι συνήθως ένα μήνυμα διαχρονικό και κατά το δυνατόν ουσιαστικό, που μπορεί να αποτελέσει ακόμα και τη βάση μιας ολόκληρης προεκλογικής εκστρατείας.
Η πολιτική των μπαλκονιών έχει μεταφερθεί στα τηλεοπτικά παράθυρα, αλλά ατάκα και πολιτική συνεχίζουν να περπατούν χέρι-χέρι. Ασφαλώς ο σωστός και πραγματικά χαρισματικός πολιτικός δεν περιορίζεται μόνο στο ατακαδόρικο ταλέντο του, αλλά φροντίζει για την εικόνα του τόσο με τη συμμετοχή του στα κοινά, όσο και με την ενεργή πολιτική του δράση. Η ήδη διαμορφωμένη εικόνα του πολιτικού προσώπου προσδιορίζει, στην αντίληψη του κοινού, από ποιον μπορεί ή όχι να περιμένει την επιτυχημένη, αυθόρμητη ατάκα. Για τον λόγο αυτόν, η ατάκα πρέπει να χρησιμοποιείται με σύνεση από τα πολιτικά πρόσωπα ανάλογα με την εικόνα τους, ώστε να είναι σε θέση να την υποστηρίξουν.
Η ατάκα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα ελκυστικό περιτύλιγμα του συνόλου των δραστηριοτήτων ενός πολιτικού προσώπου. Εάν η ατάκα ξεφύγει από τα όρια της προσωπικής επίθεσης και της απουσίας ουσιαστικών προτάσεων και αναχθεί σε εύστοχο πολιτικό λόγο ουσίας, είναι όχι μόνο καλοδεχούμενη αλλά μάλιστα μπορεί να παρουσιασθεί ως εύληπτος, συμπυκνωμένος πολιτικός λόγος.
Αναμφισβήτητα, η ατάκα σήμερα είναι μέρος της «κοινωνίας του θεάματος» και ο πολιτικός που ξέρει να τη χειρίζεται σωστά έχει στα χέρια του –στη γλώσσα του δηλαδή– ένα πολύ ισχυρό προβάδισμα έναντι της ξύλινης γλώσσας των αντιπάλων του: Είναι προσιτός στο ευρύ κοινό!
Στον Οδηγό Πολιτικής Επικοινωνίας «Ευ-Πολιτεύεσθαι» θα βρείτε δεκάδες πολιτικές ατάκες, tips, έξυπνες φράσεις για να ξεχωρίσετε και να εντυπωσιάσετε.
του Θανάση Παπαμιχαήλ
Επικοινωνιολόγος-Συγγραφέας Οδηγών
Πολιτικής Αυτοβελτίωσης (Σ.Ο.Π.Α.)
