Η λατινική ερωτηματική φράση σημαίνει κατά λέξη «πού πηγαίνεις» πολιτική στις μέρες μας, με όσα συμβαίνουν στον πλανήτη; Φταίνε οι πολιτικοί και ο πολιτικός τους λόγος ή οι σύμβουλοι επικοινωνίας που τους καθοδηγούν;
Είναι γνωστό ότι ο πρώτος γνωστός επικοινωνιολόγος ήταν ο αδελφός του Ρωμαίου ρήτορα Μάρκου Κικέρωνα. Αυτός τον συμβούλευσε ότι οι ψήφοι κερδίζονται, κάνοντας εκδουλεύσεις, κοινώς ρουσφέτια, πουλώντας ελπίδα και κερδίζοντας συμπάθεια με τσάι ή καφέ. Ο ίδιος τον προέτρεψε να μάθει την τέχνη της κολακείας και της υποσχεσιολογίας.
Να μην είναι αυθεντικός, αλλά χαμαιλέων, για να προσαρμόζεται αλλάζοντας έκφραση και λόγια, ανάλογα με την εκάστοτε περίπτωση. Να λέει όσα θέλουν να ακούσουν οι πολίτες. Βλέπετε σήμερα να έχει αλλάξει κάτι;
Μετά από κάθε εκλογική αναμέτρηση, γίνεται κοινός τόπος η διαπίστωση ότι «αυτή η Βουλή είναι η χειρότερη όλων των εποχών» και ότι «το επίπεδο του πολιτικού προσωπικού είναι κάτω του μετρίου». Για να είμαστε ειλικρινείς, σε όλο τον κόσμο, στις πιο ανεπτυγμένες χώρες, το «πολιτικό επίπεδο» έχει πάθει καθίζηση. Όπως και η έννοια του «πολιτικού πολιτισμού», με την οποία και συνδέεται το «πολιτικό επίπεδο» μιας χώρας.
Η άνοδος των άκρων στην πολιτική, οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές, η ενεργειακή και οικονομική κρίση θεωρούνται τα κύρια αίτια του σημερινού χαμηλού πολιτικού επιπέδου, λόγω της επιλογής πολιτικού στελεχιακού δυναμικού από το λεγόμενο «κάτω ράφι».
Ο νηφάλιος, ορθός πολιτικός λόγος δεν πείθει και τη θέση του πήρε το μικρόβιο του λαϊκισμού, με τον συχνά αγοραίο λόγο να έχει εξαπλωθεί και να έχει γίνει αποδεκτός από το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών. Αποτέλεσμα, η ψήφος των πολιτών να είναι προϊόν ενός εν βρασμώ θυμικού, με τα γνωστά αποτελέσματα την επόμενη ημέρα της κάλπης, όπου ουδέν λάθος αναγνωρίζεται. Το αποκούμπι στα άκρα και στον λαϊκισμό βλάπτει σοβαρά το πολιτικό επίπεδο κάθε χώρας. Το βλέπουμε καθαρά, καθημερινά στις συζητήσεις, στα τηλεοπτικά στούντιο, στα προεκλογικά ντιμπέιτ, στον δημόσιο λόγο που καθοδηγεί και διαμορφώνει συνειδήσεις και νοοτροπίες πολιτών.
Η πρόσδεση στον ορθό λόγο, στις αξίες της δημοκρατίας και του πολιτικού πολιτισμού, είναι από τα πλέον δύσκολα ζητούμενα, αυτονόητα για άλλες εποχές. Από τις ευθύνες για την ανίατη ασθένεια του πολιτικού επιπέδου δεν θα πρέπει να εξαιρεθούν και οι λεγόμενοι «στρατηγοί της νίκης», έμπειροι επικοινωνιολόγοι, πολιτικοί αναλυτές και στρατηγικοί σύμβουλοι προεκλογικών εκστρατειών. Οι επικοινωνιακές στρατηγικές που ακολουθούν, πολλές φορές είναι ζημιογόνες για το «πολιτικό επίπεδο». Συχνά ακολουθούν και επικοινωνιακές συμβουλές πανάρχαιων εποχών. Συμβουλές που ακόμη και σήμερα είναι επίκαιρες και αποτελεσματικές για όσους διαχειρίζονται τα κοινά. Δεν υπάρχει κατάλληλο αντιβιοτικό για την πολιτική ίαση της κοινωνίας.
Όσο για τους πολιτικούς αντιπάλους, συχνά υιοθετούνται στρατηγικές, με στόχο να εξαφανιστούν από το πολιτικό προσκήνιο ή και να «λερωθούν» ηθικά. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι όποιος δεν σέβεται τους ηθικούς περιορισμούς της πολιτικής επικοινωνίας δεν μακροημερεύει στην πολιτική. Ας το έχουν υπόψη τους οι πολιτικοί των εθνικών και των αυτοδιοικητικών εκλογών, όπου κυριαρχούν, συνήθως, επικοινωνιακές στρατηγικές που θα «λερώσουν» και τη σελίδα του άρθρου, αν αναφερθούν.
Είναι καιρός να αντιληφθούμε ότι αν συνεχίσουμε με αυτόν τον τρόπο, τότε θα βιώσουμε την πλήρη παρακμή της πολιτικής, με ό,τι αυτό σημαίνει για το είδος του δημοκρατικού μας πολιτεύματος, που θέλουμε.
του Θανάση Παπαμιχαήλ
Επικοινωνιολόγος-συγγραφέας Οδηγών Πολιτικής Αυτοβελτίωσης (Σ.Ο.Π.Α.)
