Πρόταση για κατασκευή κρίσιμων έργων υποδομής που θα εξασφαλίσουν την υδατική αυτάρκεια. Τι λέει στην «Political» ο βουλευτής Αναστάσιος Δημοσχάκης
Νέες συνθήκες δημιουργεί στον Έβρο η λήξη το περασμένο καλοκαίρι τής συμφωνίας που είχε υπογράψει η Αθήνα με τη Σόφια το 1964 για τα νερά του ποταμού Άρδα, απειλώντας τη βιωσιμότητα των ελληνικών καλλιεργειών στην ευρύτερη περιοχή του νομού. Οι Βούλγαροι δεν έχουν ακόμη προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων επικαλούμενοι τη δυσκολία -μέχρι τον περασμένο Ιανουάριο τουλάχιστον- στον σχηματισμό κυβέρνησης (κάτι που τελικά όμως κατέστη εφικτό). Μια τοποθέτηση μάλιστα του υπουργείου Γεωργίας της Βουλγαρίας, σύμφωνα με την οποία «είναι σημαντικό η Βουλγαρία πρώτα και κύρια να καλύπτει τις δικές της εθνικές ανάγκες σε νερό… και στη συνέχεια τις ανάγκες των γειτονικών χωρών», προκάλεσε εκνευρισμό στην Αθήνα.
Αλληλοκατηγορίες στη βουλγαρική Βουλή
Το θέμα των υδάτων του ποταμού Άρδα έφτασε τελικά την προηγούμενη εβδομάδα προς συζήτηση στο Κοινοβούλιο της γειτονικής μας χώρας, όπου η αντιπολίτευση κατηγόρησε τη νέα κυβέρνηση της χώρας ότι παραχωρεί άνευ ανταλλάγματος μεγάλες ποσότητες ύδατος στην Ελλάδα. «Θα αναζητήσουμε μια προσωρινή λύση μέσα σε λίγους μήνες φέτος ώστε να έχουμε την ευκαιρία να διαπραγματευτούμε μια συνολική συμφωνία», δήλωσε ο Βούλγαρος πρωθυπουργός Ρόζεν Ζελιάζκοφ, μιλώντας στο βουλγαρικό Κοινοβούλιο, όπως μεταδίδουν τα μέσα επικοινωνίας του Έβρου.
Φυσικά η ελληνική πλευρά δεν αφήνει περιθώρια και πιέζει, καθώς ήρθε η ώρα για νέες διαβουλεύσεις -και δη με τη μορφή του επείγοντος- με τη Σόφια. Η Αθήνα έχει κάθε λόγο να βιάζεται δεδομένων των αναγκών που πρέπει να καλυφθούν. Το θέμα θεωρείται υψίστης σημασίας και μάλιστα στα τέλη Ιανουαρίου απασχόλησε το Reuters. Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο όμως, ο γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του υπουργείου Ενέργειας και Περιβάλλοντος δρ Πέτρος Βαρελίδης δήλωσε πως «κανείς δεν μπορεί να πει πόσο κοντά ή πόσο μακριά είμαστε από μια συμφωνία» με τη Βουλγαρία. Από τα αρμόδια υπουργεία στην Αθήνα βέβαια βλέπουν τώρα πως ήρθε η ώρα για την ενίσχυση των υποδομών στην περιοχή ώστε να εξασφαλιστεί η υδατική αυτάρκεια και να λάβει τέλος το συντομότερο δυνατόν η εξάρτηση από εξωγενείς παράγοντες.
Ανησυχία για την επάρκεια των υδάτινων πόρων Μια βραχείας διάρκειας ενδιάμεση συμφωνία που επιτεύχθηκε με τη Σόφια, συγκεκριμένα με την εθνική εταιρεία ηλεκτρισμού (NEK EAD) της γειτονικής μας χώρας, για την κάλυψη των αναγκών της ελληνικής πλευράς για το θέρος του 2024 αλλά και μια νέα ανάλογης μορφής, για την οποία έκανε λόγο ο Βούλγαρος πρωθυπουργός, δεν ικανοποιούν τους φορείς του Έβρου, οι οποίοι επιθυμούν μόνιμη λύση. Οι Έλληνες αγρότες θέλουν να είναι σε θέση να ρυθμίζουν τα των καλλιεργειών τους χωρίς να αγωνιούν για την επάρκεια των υδάτινων πόρων. Ο Άρδας, παραπόταμος του Έβρου, διασχίζει περίπου 50 χιλιόμετρα σε ελληνικό έδαφος στην ευρύτερη περιοχή της Ορεστιάδας και εκβάλλει στον Έβρο κοντά στο χωριό Καστανιές, το οποίο βρίσκεται μόλις επτά χιλιόμετρα από την Αδριανούπολη. Η σημασία του για την περιοχή και την οικονομία της είναι τεράστια.
Για αρδευτικούς σκοπούς έχουν κατασκευαστεί στον ποταμό φράγματα, τρία στη Βουλγαρία και ένα στην Ελλάδα, ώστε τα ύδατα να αξιοποιούνται για άρδευση. Όταν όμως παρατηρείται υπερχείλιση, τα ύδατα μέσω του Άρδα φτάνουν στον Έβρο μέσα σε λίγες ώρες. Όσα συνέβησαν το 2021, στη διάρκεια των πλημμυρών στην περιοχή ελέω της υπερχείλισης στον Έβρο και στον παραπόταμό του, τον Ερυθροπόταμο, είναι χαρακτηριστικά μεγάλης επικινδυνότητας. Το θέμα της διασφάλισης της υδατικής αυτάρκειας στον ακριτικό νομό μας καθίσταται πλέον επιτακτική ανάγκη και ως εκ τούτου βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της κυβέρνησης. Ο «γαλάζιος» βουλευτή του νομού Αναστάσιος Δημοσχάκης, πρώην αρχηγός της ΕΛΑΣ, προσπαθεί να επισπεύσει τις διαδικασίες για την επίλυση του θέματος που έχει προκύψει· τον Μάιο του 2022 είχε καταθέσει ερώτηση στον υπουργό Εξωτερικών, ζητώντας να ενημερωθεί σχετικά, βλέποντας πως πλησιάζει η ώρα λήξης της συμφωνίας.
Η απάντηση του ΥΠΕΞ
Στην απάντησή του το υπουργείο Εξωτερικών διευκρίνισε τότε πως «η παροχή νερού για αρδευτικούς σκοπούς από τη Βουλγαρία προς την Ελλάδα από τον ποταμό Άρδα, από τον Μάιο έως τον Σεπτέμβριο, λαμβάνει χώρα βάσει της Διακρατικής “Συμφωνίας Ελλάδας – Βουλγαρίας περί Συνεργασίας διά την χρησιμοποίησιν των υδάτων των ποταμών των διαρρεόντων τα εδάφη των δύο χωρών ποταμών”, η οποία υπεγράφη στην Αθήνα την 09.07.1964 και κυρώθηκε με το ΝΔ 4933/1964 (ΦΕΚ 193 Α’). Την ίδια ημέρα υπεγράφη στην Αθήνα διμερής συμφωνία “περί διακανονισμού των εκκρεμών οικονομικών ζητημάτων και αναπτύξεως της οικονομικής συνεργασίας μεταξύ του Βασιλείου της Ελλάδος και της Λαϊκής Δημοκρατίας της Βουλγαρίας”, η οποία επίσης κυρώθηκε με το ΝΔ 4933/1964 (ΦΕΚ 193 Α’) και αφορά παροχή πολεμικών αποζημιώσεων. Βάσει δε του άρθρου 3 της συγκεκριμένης συμφωνίας, συμφωνήθηκε μεταξύ άλλων όπως η Βουλγαρία παρέχει στην Ελλάδα, για αρδευτικούς σκοπούς, νερό από τον ποταμό Άρδα, ανερχόμενο σε 186 εκατ. κυβικά μέτρα ετησίως, “επί εγγυήσει ογδοήκοντα πέντε τοις εκατόν” και για διάστημα 60 ετών. Κανονίστηκε δε βάσει Πρωτοκόλλου και η μηνιαία κατανομή ποσότητας νερού κατά τους μήνες Μάιο έως Σεπτέμβριο. Το έτος 2024 λήγει η συμφωνηθείσα χρονική περίοδος των 60 ετών, με την ολοκλήρωση της οποίας αι απαιτήσεις των δύο μερών… θεωρούνται αποσβεσθείσαι και οριστικώς εκκαθαρισθείσαι (άρθρο 2, “Συμφωνία περί διακανονισμών των εκκρεμών οικονομικών ζητημάτων”)».
Το υπουργείο Εξωτερικών στην απάντησή του προς τον βουλευτή Έβρου κ. Δημοσχάκη αναφέρει στη συνέχεια: «Η χώρα μας δύναται, όπως έγινε και στην αντίστοιχη συμφωνία του 1995 που αφορά στον ποταμό Νέστο (Ν.2402/1996, ΦΕΚ 98 Α’), να αιτηθεί την παροχή υδάτων από τον ποταμό Άρδα, βασιζόμενη σε μια διαφορετική και σύγχρονη νομική βάση, που θα λαμβάνει υπόψη της την Οδηγία 2000/60 και ευρύτερα το Ενωσιακό Δίκαιο περί διαχείρισης υδάτων, όπως έχει επισημανθεί από την Ειδική Νομική Υπηρεσία/Τμήμα Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου του υπουργείου Εξωτερικών ήδη από το 2015. Προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να κινηθεί ο σχεδιασμός των συναρμόδιων υπουργείων, ενόψει του έτους 2024, λαμβάνοντας υπόψη τις άριστες πολιτικές και στρατηγικές σχέσεις που συνδέουν πλέον τα δύο κράτη-μέλη της ΕΕ, Ελλάδα και Βουλγαρία, στοχεύοντας στην απρόσκοπτη συνέχιση των αγροτικών δραστηριοτήτων στον Έβρο». Την απάντηση υπογράφει ο τότε υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας.
«Στρατηγική επένδυση» Προ ημερών ο Αναστάσιος Δημοσχάκης επισκέφτηκε τον Κυριάκο Μητσοτάκη και, όπως ανακοίνωσε, του επέδωσε «εμπιστευτική, επιτελική εισήγηση, προϊόν ενδελεχούς μελέτης και ανάλυσης, αναδεικνύοντας το ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον των “γνωστών” αλλοδαπών επενδυτών από τις γειτονικές του νομού χώρες για την αγορά ακίνητης περιουσίας σε χωριά και οικισμούς στον ακριτικό μας τόπο», αλλά του παρέδωσε και ενημερωτικό σημείωμα που αφορά «την ανανέωση της ελληνοβουλγαρικής συμφωνίας που έληξε από 9/7/24 για τη διαχείριση των υδάτινων όγκων του ποταμού Άρδα, διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη άρδευση των 220.000 στρεμμάτων της καλλιεργήσιμης γης του Βόρειου Έβρου».
Ο βουλευτής Έβρου εισηγήθηκε στον πρωθυπουργό «στρατηγική επένδυση σε ό,τι αφορά την κατασκευή κρίσιμων έργων υποδομής που θα εξασφαλίσουν την υδατική αυτάρκεια της παραμεθορίου περιοχής, αίροντας την υφιστάμενη εξάρτηση από εξωγενείς παράγοντες και αστάθμητες μεταβλητές». Όπως υπογραμμίζει επίσης στην ανακοίνωσή του ο κ. Δημοσχάκης, ζήτησε «την υλοποίηση του φράγματος του Μικρού Δερείου, η μελέτη κατασκευής του οποίου βρίσκεται ήδη σε ώριμο στάδιο, της Μάνθειας-Ιτέας και του Ασπρονερίου-Πρωτοκκλησίου, που αναμένεται να ενισχύσουν την αντιπλημμυρική θωράκιση στις τρεις εσωτερικές λεκάνες απορροής του Νότιου Έβρου, υποστηρίζοντας συγχρόνως τις αρδευτικές ανάγκες σημαντικού αριθμού αγροτικών εκτάσεων σε όλο τον νομό. Επιπλέον, πρότεινα την ανάπτυξη ενός πλήρους και λειτουργικού δικτύου υδατοδεξαμενών, πέραν των επτά ήδη υφιστάμενων, σε κρίσιμα σημεία, με στόχο την αξιοποίηση των τοπικών χειμάρρων και την αποθήκευση των υδάτινων πόρων κατά τις περιόδους υψηλής ροής, οι οποίοι θα μπορούν να αξιοποιηθούν σε περιόδους ξηρασίας.
Αγωνία από τους Έλληνες αγρότες
Ο Άρδας διασχίζει περίπου 50 χιλιόμετρα σε ελληνικό έδαφος στην ευρύτερη περιοχή της Ορεστιάδας και εκβάλλει στον ποταμό Έβρο κοντά στο χωριό Καστανιές, το οποίο βρίσκεται μόλις επτά χιλιόμετρα από την Αδριανούπολη. Στα πρόσφατα μπλόκα που έστησαν αγρότες εκεί, το θέμα των υδάτων και η καθυστέρηση στην υπογραφή συμφωνίας με τη Βουλγαρία ήταν το κυρίαρχο θέμα συζήτησης.
Ο αγρότης Νίκος Ποπτσόγλου, ο οποίος έδωσε το «παρών» στο μπλόκο στις Καστανιές, δήλωσε στο Reuters ότι «αν δεν υπάρξει μακροπρόθεσμη συμφωνία, για εμάς αυτό σημαίνει θάνατο». Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως στις παρέβριες περιοχές γενικότερα οι Τούρκοι κατασκευάζουν υδατοδεξαμενές σε όλα τα σημεία, αντλώντας με σίφωνες μεγάλες ποσότητες υδάτων για τις καλλιέργειές τους. Η λύση λοιπόν για τη θωράκιση των εθνικών μας συμφερόντων είναι η κατασκευή φραγμάτων και πρόσθετων υδατοδεξαμενών. Δεδομένης της κλιματικής κρίσης, τα παραπάνω θεωρούνται κομβικής σημασίας για τη θωράκιση του νομού και την αειφόρο ανάπτυξή του.
