Η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης αποτελεί ένα από τα πλέον φιλόδοξα και απαραίτητα εγχειρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), καθώς ανταποκρίνεται στις γεωπολιτικές προκλήσεις του 21ου αιώνα. Τα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν πλέον αντιληφθεί ότι η υπερβολική εξάρτηση από τρίτες δυνάμεις, είτε στον τομέα της άμυνας, είτε στην ενέργεια, είτε στην τεχνολογία, καθιστά την Ένωση ευάλωτη.
Η στρατηγική αυτονομία αναφέρεται στην ικανότητα της ΕΕ να λαμβάνει αποφάσεις και να αναλαμβάνει δράσεις στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, της άμυνας και της οικονομίας, χωρίς να εξαρτάται υπερβολικά από εξωτερικούς παράγοντες. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ενεργειακή κρίση και η παγκόσμια οικονομική αστάθεια κατέδειξαν την ανάγκη για μια ισχυρότερη και πιο ανεξάρτητη Ευρώπη. Οι τομείς στους οποίους εστιάζει η στρατηγική αυτονομία περιλαμβάνουν την άμυνα και ασφάλεια, την ενέργεια, την τεχνολογία και τη βιομηχανία.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει διαδραματίσει καίριο ρόλο στις εξελίξεις αυτές. Με ξεκάθαρες τοποθετήσεις υπέρ μιας πιο ισχυρής και αυτόνομης Ευρώπης. Είναι γεγονός ότι η Ευρώπη δείχνει επιτέλους αποφασισμένη να ενισχύσει στρατηγικά την αυτοτέλειά της, καθώς οι κρίσεις των τελευταίων ετών απέδειξαν ότι η απραξία, η ολοένα αυξανόμενη δυναμική και η παρεμβατικότητα μεγάλων δυνάμεων βάζουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα αλλά και την ίδια την ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Είναι παρήγορο ότι, παρά το γεγονός ότι η υλοποίηση της στρατηγικής αυτονομίας δεν είναι εύκολη υπόθεση, στην Έκτακτη Σύνοδο Κορυφής των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες, οι αποφάσεις που ελήφθησαν δημιουργούν μια τεράστια ελπίδα.
Ιδίως η πιθανότητα τα κράτη-μέλη να αυξήσουν αισθητά τις στρατιωτικές δαπάνες τους χωρίς αυτές να υπολογίζονται στο δημοσιονομικό τους έλλειμμα, το οποίο στη θεωρία δεν μπορεί να ξεπερνά το 3% του ΑΕΠ. Είναι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που επιτρέπει στα κράτη-μέλη να διαθέσουν για στρατιωτικές δαπάνες γύρω στα 650 δισ. ευρώ σε τέσσερα χρόνια, όπως επίσης η διάθεση από τα κράτη-μέλη 150 δισ. ευρώ υπό μορφή δανείων, για να χρηματοδοτηθούν από κοινού επενδύσεις προορισμένες για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας.
Η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) έστειλε σε κάθε περίπτωση ένα σαφές μήνυμα ενότητας και αποφασιστικότητας για την ενίσχυση της άμυνας και της ασφάλειας στην Ευρώπη. Συνολικά, η Σύνοδος ανέδειξε την πρόθεση της ΕΕ να ενισχύσει την αμυντική της ικανότητα και να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις ασφάλειας με ενιαίο τρόπο, ενώ παράλληλα επεσήμανε τις προκλήσεις που προκύπτουν από τις εσωτερικές διαφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών.
Ο πρωταγωνιστικός και βαθύτατα καθοριστικός ρόλος της Ελλάδας και ιδιαίτερα του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, στην διαμόρφωση των θέσεων αυτών, καταγράφεται ως μία από τις πλέον σημαντικές ευρωπαϊκές παρεμβάσεις στην πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Η ΕΕ φεύγει επιτέλους από τη στασιμότητα και επιδιώκει με συγκεκριμένα μέτρα και αποφάσεις τη μετεξέλιξή της σε μια δύναμη που μπορεί να προστατεύσει τα συμφέροντα και τις αξίες της στο συγκεκριμένο ασταθές διεθνές περιβάλλον. Μοναδικός αντίπαλος στην πορεία αυτή είναι ο χρόνος, αφού η ασυνεννοησία και η αδράνεια χρόνων έχουν φέρει την Ευρώπη -στην ουσία τα αληθινά συμφέροντα των ιδίων των κρατών-μελών- σε μειονεκτικότατη θέση. Μέσο για την ασφαλή υλοποίηση του στόχου, η ανάπτυξη ταχυτήτων σε πνεύμα απόλυτης κατανόησης και συνεργασίας.
Γράφει ο Βασίλης Α. Υψηλάντης
Βουλευτής Δωδεκανήσου με τη ΝΔ, κοσμήτορας της Βουλής
