Η 25η Μαρτίου, από τη δημιουργία του πρώτου ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους, προσέλαβε για το Γένος μας διπλή διάσταση: την εκκλησιαστική, καθώς την ημέρα αυτή εορτάζεται η θεομητορική εορτή του Ευαγγελισμού της Παναγίας Παρθένου και την εθνική, καθώς έρχεται στον νου το θαύμα της Επανάστασης, ύστερα από μια μαρτυρική περίοδο τετρακοσίων χρόνων τουρκικής σκλαβιάς.
Με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου αρχίζει να εξυφαίνεται το Μυστήριο της Θείας Οικονομίας· το σχέδιο της αγάπης του Θεού για την σωτηρία του κόσμου. Ο Θεός Λόγος γίνεται εκείνο που δεν ήταν, δηλαδή άνθρωπος, και γινόμενος άνθρωπος μένει πάλι και εκείνο που ήταν, δηλαδή Θεός. Αλλά και η Παναγία έγινε εκείνο που δεν ήταν, δηλαδή Μητέρα και έμεινε εκείνο που ήταν πρώτα, δηλαδή Παρθένος.
Η στιγμή του Ευαγγελισμού είναι η αρχή της αναγέννησης του ανθρώπινου γένους και της, στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, αποκατάστασής Του στην αγάπη του Θεού και, μάλιστα, μιας αναγέννησης που αποτελεί καρπό αληθινής ελευθερίας.
Για την Εκκλησία, η αληθινή ελευθερία δεν είναι κάποιο δίλημμα, δεν ανάγεται σε μια απλή εκλογή καλού ή κακού ή μεταξύ ποικίλων εναλλακτικών πράξεων μιας γήινης συμπεριφοράς. Είναι η δυνατότητα να είσαι πλήρως ανθρώπινος, δηλαδή, να κατέχεις πλήρως τη ζωή σου και τις δυνατότητές σου, να είσαι απελευθερωμένος από τις δυνάμεις του θανάτου και του κακού.
Για αυτό και στη ζωή των πιστών δεν πρέπει να υπάρχουν δεσμεύσεις και απόλυτοι προορισμοί, αφού ο Θεός δεν βιάζει τον άνθρωπο, δεν τον εξαναγκάζει, ακόμη κι όταν εκείνος με την ισχυρογνωμοσύνη του γίνεται αντίπαλος ή εχθρός του, αλλά, παραμένοντας πιστός στις υποσχέσεις και στις δωρεές Του, σέβεται απόλυτα την ανθρώπινη ελευθερία: «το Άγιο Πνεύμα δεν γεννά στον άνθρωπο απόφαση που δεν θέλει, αλλά εκείνον που θέλει να τον ακολουθήσει, τον μεταπλάσσει προς τη θέωση» (άγιος Μάξιμος Ομολογητής).
Αυτή την ελευθερία έζησε η Παρθένος Μαρία όταν ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση ελευθερίας που της απηύθυνε ο Θεός και αξιώθηκε να γίνει Θεοτόκος, απελευθερώνοντας μαζί της ολόκληρο το ανθρώπινο γένος.
Μια τέτοια ημέρα, εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, 25η Μαρτίου του 1821, μετά από μία ατελείωτη νύχτα τυραννίας τεσσάρων αιώνων, όταν η Εκκλησία γιόρταζε το χαρμόσυνο μήνυμα της ενανθρώπησης του Υιού και Λόγου του Θεού, ήλθε η ώρα για ένα άλλο χαρμόσυνο μήνυμα. Ήρθε η μεγάλη ώρα της απελευθέρωσης της πατρίδας. Ο δεύτερος Ευαγγελισμός!
Η πίστη στον Χριστό και η αγάπη για τη σκλαβωμένη πατρίδα έγιναν οι βάσεις του αγώνα της λευτεριάς. Οι ήρωες του Γένους μας αγωνίστηκαν για τη δυνατότητα του λαού μας να μπορεί να καθορίζει ελεύθερα τη ζωή του. Και το έπραξαν γιατί ήταν οι ίδιοι αληθινά ελεύθεροι, έστω και αν πολλοί δεν πρόλαβαν να δουν το όραμα της ελευθερίας να ενσαρκώνεται μπροστά τους ή άλλοι έπεσαν ηρωικά, για να απελευθερωθούν έτσι από τη θνητότητα ή άλλοι, οι τραγικότεροι, είδαν την ελευθερία της πατρίδας να μεταλλάσσεται σε πόλεμο αλλότριων συμφερόντων, ο οποίος εξακολουθεί να μαίνεται μέχρι και σήμερα, για το ποιος θα είναι ο καλύτερος εγγυητής αυτής της ελευθερίας.
Είναι αλήθεια ότι στο όνομα της ελευθερίας, όπως και στο όνομα του Θεού, πολλές φορές στο διάβα της ανθρώπινης ιστορίας έγιναν και εγκλήματα, από ανθρώπους που καπηλεύθηκαν την έννοια, την αξία και το όραμά της και μεταποίησαν την ανθρώπινη κοινωνία, κατά την έκφραση του Αδαμαντίου Κοραή, σε «κοινωνία ληστών ή μάλλον αγρίων θηρίων, τα οποία χωρίς αίσθησιν αμοιβαίας αγάπης, χωρίς φροντίδα του κοινού συμφέροντος δαγκάνωνται, σπαράσσονται, τρώγονται αμοιβαίως, έως να εξολοθρευθώσιν ολότελα».
Ο εορτασμός της διπλής αυτής γιορτής πρέπει να γονιμοποιήσει και σήμερα την ιστορική μνήμη του Γένους, για να παλέψουμε και πάλι για την ελευθερία μας, ώστε να πάψουμε να ανεχόμαστε τα αφόρητα και να υποφέρουμε τα ανυπόφορα. Καλή γιορτή! Καλή λευτεριά!
του Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης Φιλοθέου
