Point system για τους οφειλέτες
Η κυβέρνηση σχεδιάζει να θέσει σε εφαρμογή ένα νέο σύστημα αξιολόγησης για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις που έχουν οικονομικές εκκρεμότητες προς την εφορία, τα ασφαλιστικά ταμεία, τις τράπεζες και τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης.
Ο μηχανισμός αυτός θα χρησιμοποιείται για την αποτύπωση της πιστοληπτικής ικανότητας και της οικονομικής συμπεριφοράς των οφειλετών, με σκοπό να ελεγχθεί η αύξηση του ιδιωτικού χρέους και να καταστούν οι ρυθμίσεις των οφειλών πιο προσαρμοσμένες στις δυνατότητες κάθε ατόμου.
Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία συνδέεται με τη δημιουργία της Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης, η οποία προβλέφθηκε νομοθετικά ήδη από το 2022.
Νέο σύστημα ελέγχου για οφειλέτες
Η βαθμολογία που θα αποδίδεται στους οφειλέτες θα διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη ρύθμιση των χρεών, στη δυνατότητα λήψης δανείων και ενδεχομένως στη συμμετοχή σε δημόσιους διαγωνισμούς. Όσοι διαθέτουν υψηλή βαθμολογία θα έχουν ευνοϊκότερη αντιμετώπιση σε διαδικασίες χρηματοδότησης και αποπληρωμής των χρεών τους.
Στην ουσία, το νέο αυτό πλαίσιο αποτελεί μια σύγχρονη εκδοχή του Τειρεσία, η οποία θα επιτρέπει την ψηφιακή παρακολούθηση των χρεών προς το Δημόσιο και τις τράπεζες. Με τον τρόπο αυτό, οι δανειστές θα έχουν σαφή εικόνα των συνολικών οφειλών ενός προσώπου ή μιας επιχείρησης, ώστε να διαμορφώνουν την πιστωτική τους πολιτική αναλόγως. Σύμφωνα με κύκλους του οικονομικού επιτελείου, το νέο σύστημα θα φέρει τη χώρα πιο κοντά στα ευρωπαϊκά πρότυπα και ενδέχεται να οδηγήσει σε πιο ευέλικτες ρυθμίσεις για όσους έχουν εκκρεμότητες προς το κράτος.
Πλήρης καταγραφή όλων των χρεών
Με το ιδιωτικό χρέος να αγγίζει τα 240 δισεκατομμύρια ευρώ, η έναρξη λειτουργίας της νέας Αρχής αναμένεται να συμβάλει στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, στη συγκράτηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών και στην αποφυγή της υπερχρέωσης πολιτών και επιχειρήσεων. Παράλληλα, η ΑΑΔΕ, το ΚΕΑΟ και οι τράπεζες θα έχουν πλέον πρόσβαση σε μια ενοποιημένη εικόνα για τις οικονομικές υποχρεώσεις κάθε φορολογούμενου ή επιχείρησης. Επιπλέον, όσοι αξιολογούνται από την Αρχή θα μπορούν να αξιοποιούν το πιστοποιητικό πιστοληπτικής τους ικανότητας για τη διαπραγμάτευση τραπεζικών δανείων και οικονομικών ρυθμίσεων.
Βάση δεδομένων για οικονομική συμπεριφορά
Η Αρχή θα διαχειρίζεται μια ολοκληρωμένη βάση δεδομένων, η οποία θα περιλαμβάνει αναλυτικά στοιχεία για χρέη και περιουσιακά δεδομένα. Στόχος είναι η διαμόρφωση ενός «πιστοληπτικού προφίλ» για κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που επιδιώκει να αποκτήσει χρηματοδότηση ή να ρυθμίσει οφειλές προς το κράτος και τον ιδιωτικό τομέα.
Η διαδικασία για τη σύσταση της κεντρικής αυτής βάσης δεδομένων έχει ήδη ολοκληρωθεί. Η νέα πλατφόρμα θα αποθηκεύει γενικές πληροφορίες για τις οφειλές, την οικονομική συνέπεια των οφειλετών, καθώς και δεδομένα που αφορούν τις υποχρεώσεις προς δημόσιους φορείς. Επιπλέον, θα υπάρχει δυνατότητα υπολογισμού του κινδύνου αδυναμίας πληρωμής ενός δανείου ή άλλης οφειλής.
Η ανάλυση των δεδομένων θα πραγματοποιείται αυτόματα μέσω αλγορίθμων που θα συγκεντρώνουν και θα επεξεργάζονται πληροφορίες από δημόσιες υπηρεσίες. Η πιστοληπτική βαθμολόγηση θα αποδίδεται με αριθμητική κλίμακα, λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό συνέπειας ή αθέτησης οικονομικών υποχρεώσεων των οφειλετών σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους.
Το πληροφοριακό σύστημα θα συνδέεται άμεσα με διάφορα ηλεκτρονικά συστήματα (τόσο δημόσια όσο και ιδιωτικά, όπως η ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε.), με στόχο την ανταλλαγή πληροφοριών για τις βαθμολογίες πιστοληπτικής ικανότητας και τη δημιουργία ενιαίας κλίμακας βαθμολόγησης. Επιπλέον, τις προσεχείς ημέρες αναμένεται να ανακοινωθεί ο διαγωνισμός για την επιλογή της διοίκησης της νέας ανεξάρτητης Αρχής. Στη βάση δεδομένων θα προστεθούν συγκεκριμένα στοιχεία:
- Για το ύψος των ληξιπρόθεσμων οφειλών φυσικών και νομικών προσώπων.
- Για τους όρους της κάθε οφειλής.
- Για επιτόκια, προσαυξήσεις, πρόστιμα, διάρκειες αποπληρωμής, εμπράγματες και ενέχυρες εξασφαλίσεις της οφειλής.
- Για καταβολές.
- Για υπόλοιπα οφειλών.
- Για ρυθμίσεις που έχουν γίνει.
- Για την πορεία δικαστικών διενέξεων μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών, αναγκαστικές εκτελέσεις κ.λπ., στην περίπτωση που έχουν υπάρξει τέτοιου τύπου κινήσεις.
Υπόχρεοι για την παροχή στοιχείων στη νέα Αρχή θα είναι όλοι οι φορείς του δημόσιου τομέα και οι φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οποίοι, όπως αναφέρει το σχέδιο για τη σύσταση της Αρχής, «υποχρεούνται να εξασφαλίζουν την πρόσβαση ή και να παρέχουν προς την Αρχή έγκαιρα και με ακρίβεια και να επικαιροποιούν ανά μήνα όλα τα δεδομένα οικονομικής συμπεριφοράς των οφειλετών, περιλαμβανομένων των πληροφοριών ταυτοποίησης και των γενικών πληροφοριών που τηρούνται στα αρχεία τους για τους οφειλέτες τους για το χρονικό διάστημα των τελευταίων 24 μηνών».
Τα οφέλη
Τα αναμενόμενα οφέλη από την υλοποίηση της εν λόγω μεταρρύθμισης είναι τα εξής:
- Σταθεροποίηση και ενίσχυση του οικονομικού περιβάλλοντος και της κοινωνικής συνοχής.
- Εξάλειψη ή σημαντική μείωση της ασύμμετρης πληροφόρησης μεταξύ φορέων του δημόσιου τομέα και ιδιωτικών φορέων για την πιστοληπτική ικανότητα φυσικών και νομικών προσώπων μέσω της πιστοληπτικής βαθμολόγησής τους (credit scoring) σε σχέση με οφειλές τους προς το Δημόσιο.
- Αποτροπή της αύξησης των μη εξυπηρετούμενων και ληξιπρόθεσμων οφειλών προς δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και η πρόληψη της υπερχρέωσης των φυσικών και νομικών προσώπων.
- Περιορισμός του ηθικού κινδύνου (moral hazard) και δημιουργία ενός αξιόπιστου πλαισίου αποτροπής για τους στρατηγικούς κακο- πληρωτές.
- Υπεύθυνος δανεισμός.
- Ανάπτυξη της κουλτούρας πληρωμών για αποφυγή της υπερχρέωσης φυσικών και νομικών προσώπων.
Η Τράπεζα της Ελλάδος
Σημειώνεται ότι παράλληλα θα δημιουργηθεί Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων (Central Credit Registry) στην Τράπεζα της Ελλάδος, που θα καταγράφει σε λεπτομερή βάση το ιστορικό πληρωμών κάθε μεμονωμένου δανείου που χορηγείται. Προβλέπεται η συνεργασία των δύο μηχανισμών, με τη διαφορά ότι η Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης θα αξιολογεί την πιθανότητα αθέτησης μιας υποχρέωσης και θα χτυπά alert στις περιπτώσεις φορολογουμένων/δανειοληπτών που φαίνεται ότι βρίσκονται σε αδυναμία εξυπηρέτησης των οφειλών τους προς το Δημόσιο και τις τράπεζες.
